Die Hard: ranking the memes

(Wie meteen naar de memes wil, slaat de nerd-sectie over en scrollt direct naar beneden!)

Het meme-simulacrum

Memes zijn een belangrijk onderdeel van internet culture. Om meer over memes en hoe ze werken te begrijpen, gaan we een klein stukje verder de geschiedenis in. Wie ooit over film studeerde of een bovengemiddelde interesse heeft in het medium, hoorde wellicht al eens van Jean Baudrillard (1929 – 2007), de Franse mediawetenschapper (en filosoof, en socioloog) met een kritische blik op massamedia en de consumptiemaatschappij. Wat hij van de hele industrie aan Die Hard-merchandise vond laat zich raden, maar interessanter is zijn theorie over het simulacrum. Misschien wel dé brandstof van het hele concept achter memes.

Baudrillard verwees met zijn term simulacrum naar ‘een kopie zonder origineel’. Hij stelt dat we onze waarheid baseren op dingen die we zelf hebben bedacht, of alleen maar kennen van film en tv. Een voorbeeld: je loopt in New York en denkt: “Het is hier net als in de film!” Nee, gekkerd, de film is net als New York. Zelf komt hij met het beeld van een neerstortend vliegtuig. Iedereen kent dat beeld, maar (waarschijnlijk, meestal) niet uit eigen waarneming. Je hebt het alleen zo vaak op tv gezien, dat je precies weet hoe het eruitziet. Omdat het simulacrum een kopie zonder origineel is, is het niet meer te linken aan iets origineels, iets echts. Je zou kunnen stellen dat dat met memes, als ze maar vaak genoeg door de mangel worden gehaald, het geval is. Het origineel is vaak zoek, en de betekenis gaat een eigen leven leiden.

De macht van de meme

Cesar Majorana zegt in de podcast: “Memes zijn meer dan grappige plaatjes op het internet. Ze hebben een rol in hoe we over films praten. Met een meme worden namelijk culturele meningen en ideeën doorgegeven.” Dat bevestigt Süeda Isik, meme-redacteur bij NRC: “Je ziet dat memes, die eigenlijk op internet leven, offline echt impact hebben.” Zij zocht naar de oorsprong van de hele Die Hard-is-een-kerstfilm-discussie. Die is waarschijnlijk begonnen op een Amerikaans blog, waar iemand in 2007 Die Hard in een artikel over vergeten kerstfilms poneerde. Daarna volgden onder andere The Guardian en Forbes (met een bekroning tot beste kerstfilm ooit!). Dit leidde tot een ketting aan reacties en grapjes op Twitter. Uiteindelijk maakte 20th Century Fox in 2018 zelfs een nieuwe trailer waarin de film expliciet als kerstfilm wordt aangekondigd. Het resultaat: “Die Hard is een kerstfilm” werd gemeengoed, en daarmee ook een tegenbeweging, hetgeen culmineerde tot een heuse meme-war.

De nostalgie-cyclus

Maar hoe kan het eigenlijk dat een discussie over een film uit 1988 vooral wordt gevoerd met memes, de artillerie van Millennials en Generatie Z, die in dat jaar nog helemaal niet geboren, of toch zeker véél te jong voor deze film waren? Volgens meme-redacteur Isik komt nostalgie in cycli van 20 jaar. Bijvoorbeeld: jij hebt 20 jaar geleden, toen je jong was, Shrek gezien, en nu ben je mediamaker. Je blijft dat narratief pushen, want jij hebt nostalgische gevoelens bij die film, en dus komt Shrek weer in de media, en dus krijgt het een tweede leven bij een nieuwe generatie. Waarschijnlijk is dat met Die Hard gebeurd. Want ja hoor, tussen 1988 (toen de film uitkwam) en 2007 (toen de kerstdiscussie ging leven) zit precies (nou ja, ongeveer) 20 jaar. Plus dat simulacrum van Baudrillard, dus. Een maker van een meme hoeft niet per se de oorsprong van de gebruikte afbeelding of spreuk te kennen om er een goede grap mee te maken. Resultaat: een nimmer aflatende stroom aan Die Hard-is-een-kerstfilm-memes.

Ranking the memes

Om je een idee te geven van hoe hoog de gemoederen online oplopen: #diehardisachristmasmovie is ruim 35.000 keer gebruikt op Instagam, de Google-zoekterm ‘Die Hard Christmas movie’ telt 754 miljoen (!) resultaten en het aantal memes is misschien wel ontelbaar, al vinden we veel variaties op hetzelfde thema. Ze komen overwegend uit het pro-kerstfilm-kamp. Without further ado: lees verder voor de ongezouten mening van onze podcastpresentator over zes Die Hard-memes.

"Ik ga er niet omheen draaien. De podcast die ik met Eye en VPRO Cinema heb gemaakt over Die Hard als kerstfilm. Dat klinkt een beetje alsof ik een 10 jaar oud grapje probeer te maken. Namelijk “haha Die Hard is een kerstfilm". En het ís een kerstfilm, maar waarom dat uitmaakt en wie dat bepaalt is veel interessanter. Daar gaat de podcast op in. Die zoektocht bracht me op bizarre plekken, zoals bij de man die films op RTL programmeerde jarenlang én een van de scenaristen van Die Hard – een blockbustermiljonair vol verhalen. Welnu, ik ben gevraagd om iets te schrijven om die podcast te promoten. Dit had een essay kunnen zijn of een diepgravend achtergrondartikel over al die interviews. Dat is het allemaal niet. Het is iets wat precies past bij de Die Hard-is-een-kerstfilm-meme."

5 sterren

"We trappen af met een meme die alles samenbrengt in het Millennial-bestaan. Namelijk Die Hard én Harry Potter. Of nou ja, alles... zelfs een gitzwart uitzicht op de huizenmarkt ontbreekt, maar inderdaad: Professor Sneep is ook bad guy Hans Gruber in Die Hard. En, fun fact is dus dat Die Hard zijn debuut is! Daarvoor was hij gerespecteerd Broadway acteur, maar die kennis heb je niet nodig voor deze meme. Een meme die minstens zo goed combineert als avocado en toast."

1 ster, maar uit nostalgische overwegingen toch 3,5

"Deze meme is ouder dan het internet zelf. Of nou ja, dat voelt zo. Hij komt uit het tijdperk dat het grappig was om mensen te Rickrollen en te zeggen dat Chuck Norris zo sterk is dat hij kan basketballen met een bowlingbal. Toegegeven, dit zijn wel het soort memes die ooit de mening ‘Die Hard is een kerstfilm’ in mijn hoofd hebben geprent. Daarom noem ik deze ook nog expliciet in de aflevering. Trouwens. Tijdens mijn research vond ik het imageboard waar iemand in 2003 dit plaatje al deelde."

2 sterren

"Dit woordgrapje is niet eens echt briljant, maar waar ik zo van geniet is de typische jpeg-artefacten op deze meme. Allereerst de blokkerige compressie op de pixels. Het lijkt nu alsof Hans Gruber niet van Nakatomi Plaza af dondert, maar juist in een oceaan van elektronische deeltjes gaat afglijden. Als kers op de taart is er een ‘made with mematic’ watermerk in beeld. Een bewijs dat er altijd ergens aan een meme wordt verdiend. Door de makers van mematic die je gegevens verkopen na het installeren van die app, maar ook door de makers van Die Hard die elke kerst cashen op uitzendrechten van hun film."

5 sterren

"Zou dit echt zo zijn voor iemand? Begrijp me niet verkeerd. Ik vind elk jaar Die Hard kijken de moeite waard. Niet omdat die film er beter op wordt, maar omdat wij als mensen (hopelijk) beter worden. Daarom moet je films herkijken. Zien welke zaken voor je veranderd zijn. Bij Die Hard was het voor mij de zwangere vrouw die champagne drinkt ergens rond de intro. Dat vind ik niet om aan te zien zo kwalijk. In de podcast spreek ik een überfan die ook zo kijkt en zo een 6-delige Die Hard podcastreeks maakte, Die Hard With A Podcast. Gekkenwerk eigenlijk. Dus deze meme is grappig, maar hij is ook waar. Dat maakt hem grappig. En trouwens, mijn favoriete kerstfilm, primeurtje, is The Grinch. Dat is een leuke kerstfilm met anti-kerst sentimenten. Ik kijk hem alleen niet elk jaar."

5 sterren voor de persoon die dit borduurwerk heeft gemaakt, 1 ster voor de meme

"Deze oud-Engelse spelling van motherfucker doet me denken aan die periode in 2011 dat er films gemaakt werden over achterstandswijken. En dat in die wijken dan een Engels docent – altijd Engels docenten, nooit wiskunde – racisme ging oplossen met hiphop. In die films zat dan ook altijd zo’n overduidelijke scène ‘wow hiphop is eigenlijk poezie'. Nee, sukkel, het is muziek. Er is ook nog flow en beat. Poëzie is als poëzie. En die moeilijk opvoedbare kinderen moeten straks weer thuis honger lijden."

5 sterren

"Tweets die memes worden hebben een speciaal plekje in mijn hart. Bijna even speciaal als vrouwen die mannen erop wijzen welke dingen kut zijn. Iemand zei bijvoorbeeld dat ik haar The Wire-vriendje was. Dat is het vriendje wat je hebt die je dan heel The Wire wil laten zien. Dat je heb je ook met Die Hard. Dat zijn je Die Hard scharrels. De mensen die je op een feest ontmoet en bij wijze van smalltalk vragen ze naar je favoriete kerstfilm. Het maakt dan niet uit wat je noemt. Zij gaan Die Hard antwoorden. En dan kun je geen kant meer op. Behalve schaapachtig lachen en alvast kijken of de GGD nog soa-tests doet tijdens de lockdown."

5 sterren

"Als je niet gaat luisteren naar Op de vijfde rij bij Die Hard, neem dit dan mee: alles is een kerstfilm als je er in gelooft.

Tarkovsky’s Stalker is een kerstfilm.

Koolhoven’s Brimstone is een kerstfilm.

Fanny och Alexander is een kerstfilm.

De fanfare is een kerstfilm.

Jeanne Dielman is een kerstfilm.

Hell... zelfs Flodder in Amerika is een kerstfilm.

En deze meme."