A Scanner Darkly

SF/fantasy-schrijver Philip K. Dick, overleden in 1982, situeerde zijn in 1977 verschenen verhaal over een politiestaat die zijn inwoners terroriseert door middel van hoogtechnologische surveillance, in ‘de nabije toekomst’.

Regisseur Richard Linklater noemt 2013 als het precieze jaar waarin Bob Arctor alias undercoveragent Fred (Reeves) z’n intrek neemt in een junkiehol, op zoek naar waar de verwoestende hallucinogene drug ‘Substance D.’ vandaan komt. Zoals het een Philip K. Dick-vertelling betaamt belandt Fred in een schemerwereld waarin paranoia de overhand heeft en de grens tussen werkelijkheid en waanvoorstelling arbitrair wordt.

Profetisch

Philip K. Dicks A Scanner Darkly wordt wel gezien als een profetische voorafschaduwing van de in jaren tachtig afgekondigde ‘war on drugs’ door de Amerikaanse overheid. De staat mat zich ongekende bevoegdheden toe om de persoonlijke levens van Amerikaanse burgers binnen te dringen en omarmde allesdoordringende surveillancetechnieken – middelen die gretig worden gebruikt door machthebbers die het met de burgerrechten niet zo nauw nemen.

Richard Linklater maakt van Dicks verhaal een fascinerende, ontwrichtende vertelling. Fred houdt niet alleen de druggies in de gaten, hij moet ook zichzelf surveilleren. Niemand is te vertrouwen, en wie Fred is als hij zijn werkpak aanheeft – een scramble suit dat het uiterlijk van de drager 24 keer per seconde onherkenbaar verandert – weet niemand meer, laat staan Fred zelf…

Vervreemdend

Voor A Scanner Darkly maakte Linklater gebruik van de ‘interpolated rotoscope’-techniek: digitale video-opnamen worden getransformeerd naar animaties, met behoud van de stemmen van de acteurs (o.a. Woody Harrelson, Winona Ryder en Robert Downey Jr.), wat zorgt voor een sterk vervreemdende sfeer.