EXPRMNTL - 50 years

Ook Piet Verdonk was er, en met een goeie reden. Op 27 december 1967 vertoonde hij in het Casino van Knokke de opzienbarende installatie New Electric Cinema. De voorstelling wortelde in de idee dat het niet nodig was om een film te draaien; of, zoals Verdonk zei: “Waarom zelf filmen terwijl bergen film-schnitt de prullenbak ingaan? Waarom een geluidsspoor gebruiken als je zelf muziek kunt maken?” Werken met restmateriaal, met het door de ijverige editor weggehakte en op de grond gegooide celluloid – het zou uitgroeien tot een van de geloofsartikelen van experimentele filmers uit de jaren zestig en zeventig.

elektropneumatische soundtrack, live

Ook de opvatting dat een filmvoorstelling een fysieke ervaring kon zijn, bracht Verdonk in de praktijk: New Electric Cinema was een totaalervaring voor de zintuigen. Verdonk had een projectie gemaakt van bewerkt 16mm-filmmateriaal op geprepareerde offsetplaten, met een live elektropneumatische soundtrack van interfererend geluid, gegenereerd door een aantal enthousiaste stofzuigers. Hoe dat uitwerkt op de ogen en de oren is vanavond te beleven in EYE, waar Verdonk een reconstructie van de voorstelling in Knokke verzorgt; dankzij de restauratie van de 16mm film; de cinematografische installatie is inmiddels opgenomen in de EYE-collectie.

fascinerend verhaal over de avant-garde

Het werd wel “Saint Tropez aan de Belgische kust” genoemd. Tussen 1950 en midden jaren zeventig was Knokke de plek waar de beau monde, avant-garde kunstenaars, leden van de bourgeoisie en de politieke elite elkaar troffen. De bijzondere, tamelijk onbekende geschiedenis van een stad die vier afleveringen herbergde van een legendarisch festival voor experimentele film (in 1949, 1958, 1964 en 1974), is het onderwerp van Brecht Debackeres documentaire EXPRMNTL (2016, 68”). De filmmaker dook in de geschiedenis en sprak met de makers, smaakmakers en kenners van het experimentele filmcircuit zoals Jonas Mekas, Agnés Varda, Eric de Kuyper, Peter Kubelka, Jean-Jacques Lebel en Birgit Hein.

Gelukkig is EXPRMNTL veel meer geworden dan een documentaire reconstructie; Debackere beschouwt de film als een “een zoektocht naar de grondslagen van het cinematografische experiment en de geschiedenis van het bewegend beeld'. De regisseur weeft het documentaire materiaal, de interviews, foto”s en films tot een nieuwe experimentele vertelling, een “herbeleving van de creatieve atmosfeer, een zesde, puur filmische editie van het festival”. Op deze avond is ook een aantal van de korte experimentele films te zien die in 1967 in Knokke draaiden. Op het programma staan korte films van Lutz Mommarz, Koji Kuri, James Broughton, Pim de la Parra en Wim Verstappen.