Het libertinisme van Sade

Filosoof Lode Lauwaert praat over de samenhang van de liefde en de dood, een veelbezongen thema in de literatuur, van de oudheid tot nu. Met fragmenten uit Pasolini’s Salò o le 120 giornate di Sodoma (1975) en vertoning van The Libertine (2004), met Johnny Depp en John Malkovich.

Spontaan associëren we libertijnen met begrippen als 'vrijheid' en 'losbandigheid'. Dat is zeker terecht voor tal van libertijnen, maar toch is er ook de bekende uitzondering. In de geschriften van de libertijn bij uitstek, markies De Sade, staat namelijk niet de vrijheid, maar de gebondenheid aan de wet van de natuur centraal; Sadeaanse helden onderwerpen zich aan de wrede wet van de onmenselijke natuur.

Aldus de gast van deze avond, Lode Lauwaert. Hij studeerde psychologie en filosofie in Gent en Leuven en promoveerde in 2014 op “Markies de Sade'. Essays over ethiek en kliniek, literatuur en natuur”, dat volgend jaar in handelseditie verschijnt bij Edinburgh University Press. Lauwaert werkt aan het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte (KU Leuven), waar hij onderzoek verricht naar geweld en techniekfilosofie doceert aan ingenieurs.

the libertine

Laurence Dunmore (GB/AU 2004) 114” Engels gesproken, Nederlands ondertiteld, 35mm

Johnny Depp geeft het levensverhaal van de 17e-eeuwse dichter John Wilmot, graaf van Rochester, gestalte. Wilmot is een decadente libertijn in optima forma: hij neemt waar hij denkt recht op te hebben zonder zich om anderen te bekommeren. “Je zult mij niet mogen”, waarschuwt de drank- en seksverslaafde graaf de kijker aan het begin van de film, en wat daarna volgt is een bevestiging van die woorden. Ondertussen kijkt koning Karel II (John Malkovich) hoe de gevatte, verbaal briljante Wilmot (Johnny Depp zoals je hem niet eerder zag) zich de vernieling in helpt.