Maya Fridman vs Films by Paolo Gioli

Paolo Gioli (1942) zette eind jaren zestig de eerste stappen op het pad van de experimentele cinema. Beïnvloed door het werk van de New American Cinema-regisseurs bracht hij het begrip “film” terug tot de essentie: inval van licht op een negatief-film in een mechaniek dat camera heet – waarbij lens en camera evengoed overboord kunnen worden gegooid. Gioli maakte films zonder camera, animatiefilms zonder animatietechnieken en specialiseerde zich in het maken van compacte, lyrisch-explosieve beeldsequenties die oog en brein van de kijker direct beroeren.

de cinema bevrijden

Gioli”s films zijn getekend door zijn fascinatie voor kunstenaars als Marcel Duchamp en Mauk Escher en de aandacht voor het fysieke aspect van film: krassen en gaatjes op en in de kopie, kapot gegane perforatieranden, beschadigde geluidssporen etc. “Houtje-touwtje-cinema” noemde een Britse criticus Gioli's films – een welgemeend compliment.Overzichten van Gioli”s werk – dat hij zelf omschrijft als een poging om “cinema te bevrijden van optica en mechanica”- waren onder meer te zien op het New York Film Festival (2006) en in de Cinémathèque Française in Parijs (2010).

Maya Fridman speelt muziek van de Oekraïense componist Maxim Shalygin

De live muzikale begeleiding is in handen van Maya Fridman, winnaar van de Best Musician Award 2013 (Grote Prijs van Nederland).Voor haar commentaar op de beelden kiest de meestercelliste bestaande stukken uit haar repertoire, waaronder “Canti d”inizio e fine” van de Oekraïense componist Maxim Shalygin, muziek die speciaal voor geschreven is.

programma

Del tuffarsi e dell'annegarsi IT1972 10”45” 16mm zw/w

“Over in het water duiken en verdrinken” noemde Gioli deze korte film, een meditatie over een duik in een niet bestaand zwembad, een omkering van “visuele prototypes” zoals Gioli het noemt, resulterend in een “fatale, maar toch gewenste afloop”. Muziek bij deze film: Maxim Shalygin “Canti d”inizio e fine” (1e en 2e deel). Vooraf: fragment interview met Gioli.

Film stenopeico (L'uomo senza macchina da presa) IT 1973/1981/1989 13” 16mm zw/w kleur

Als eerbetoon aan Dziga Vertovs avant-gardeklassieker De man met de camera (1929) gebruikte Gioli een zelf gefabriceerde “pinhole camera”. Die bestaat uit een holle buis met 150 lichtgaatjes (“lenzen”), waarin een 16mm-film handmatig over twee spoelen wordt getransporteerd waardoor “variaties in ruimte en tijd” ontstaan. Een daad van verzet tegen het “techniekfetisjisme” van Hollywood dat Gioli als vergif voor de creativiteit beschouwt. Muziek bij deze film: Maxim Shalygin “Canti d”inizio e fine" (3e en 4e deel).

Quando l”occhio trema IT 1989 10”45” 16mm zw/w

Het werk van de historische avant-garde is een van Gioli”s inspiratiebronnen, getuige z”n verwijzingen naar het werk van Duchamp, Richter, Eisenstein en Buñuel. De scène uit Un chien Andalou (1929) met het doorgesneden koeienoog dat in de montage een vrouwenoog wordt, boeit Gioli nog steeds; hij manipuleerde de scène als beeld-voor-beeld-animatie in “stroboscopisch ritme” – de optische resultaten zijn verbluffend. Vertoning met fragment Un chien Andalouvan Luis Buñuel en Salvador Dalí en fragment interview (4”) met Gioli over “shutter” (sluiter)-experimenten. Muziek bij deze film: Peteris Vask: "The Book"

Immagini travolte dalla ruota di Duchamp IT 1994 12”12” zw/w

Hij monteerde een voorvork met fietswiel op een krukje en hield zich al vroeg bezig met experimenten met kinetische kunst. Marcel Duchamp (1887-1968) “was zeker zo complex als James Joyce” vindt Paolo Gioli en verdient daarom een hommage. In dit filmgedicht gebruikt Gioli fotografische reproducties van Duchamps fietswiel om de beroemde readymade in beweging te zetten: “het fietswiel wordt cinema en andersom.” Muziek bij deze film: Maxim Shalygin “Canti d”inizio e fine” (epiloog).Vertoning met Anémic Cinéma (1926, 7”), door Duchamp en Man Ray gefilmde stereoscopische opnamen van roterende, beschilderde schijven die de illusie van driedimensionale ruimtelijkheid oproepen, als voorloper van de Op art.