Passages from James Joyce's Finnegans Wake
Mary Ellen Bute / US, 1966 / 92 min.
James Joyce onverfilmbaar? Niet in de ogen van experimentele-filmpionier Mary Ellen Bute, die het droomachtige Finnegans Wake ‘vertaalde’ naar celluloid. Een overweldigend joyceaanse free flow van beeld, tekst en spel is het resultaat. James Joyce-kenner en vertaler Erik Bindervoet gaat in op de muzikale en filmische aspecten van het boek.
Bareigenaar Finnegan ziet in een koortsachtige, drankopgestookte droom hoe hij sterft en zijn vrienden hem begraven. Vanuit de kist becommentarieert hij de grafredes vol gemeenplaatsen en al dan niet gemeende uitingen van verdriet, probeert door te dringen in de geest van zijn vrienden en bekenden, in een geheel eigen taal, bezwerend, surrealistisch, vol humoristische toespelingen.
Mary Ellen Bute (1906-1983), een van de vroege vrouwelijke pioniers op het gebied van de experimentele (animatie)film, richtte zich voor haar verfilming – haar eerste en enige lange speelfilm – op een theateradaptatie van het boek.
Vrijheid
De regisseur omschreef haar verfilming van Finnegans Wake als “een reactie” op Joyces verhaal; het gaf haar de vrijheid om van het spel van de acteurs, ondertitels, gesproken woord en vrije beeldassociaties een kleurrijk, associatief geheel te maken dat recht deed aan de ‘droomstaat’ van het boek.
Voor haar verfilming bracht Bute al het gereedschap van de experimentele cinema in stelling; Passages from James Joyce's Finnegans Wake is drama én amalgaam van animaties, abstracte bewegende kleuren en vormen, doorsneden met fragmenten uit tv-shows, verschillende soorten dans (de twist) en documentaire beelden van de atoombom. Flashback, slowmotion, fast forward, dubbelbelichte opnamen en negatiefprint – geen middel blijft onbeproefd om de kijker binnen te brengen in Finnegans wereld.
Joyce-kenner Erik Bindervoet
De voorstelling wordt ingeleid door schrijver Erik Bindervoet, gelauwerd vertaler en James Joyce-kenner. Met compagnon Robbert-Jan Henkes vertaalde hij (bijna) het complete oeuvre van James Joyce; voor de Oxford University Press werkte het duo aan een herziene editie van de oorspronkelijke tekst van Finnegans Wake.
Bindervoet: "Finnegans Wake werd geschreven door James Joyce tussen 1922 en 1939. De voertaal is Engels, overwoekerd door zo ongeveer alle levende en dode talen van de wereld. Het is de taal van de droom, de taal van de nacht, waarin ook niet alles klip en klaar aan ons geestesoog verschijnt." De lezing van Bindervoet is hier na te lezen.
Gerestaureerd door het Yale Film Archive met steun van de National Film Preservation Foundation.
Dit is onderdeel van
Bijzondere vertoningen
Details
Regisseur
Mary Ellen Bute
Productiejaar
1966
Productieland(en)
US
Originele titel
Passages from James Joyce's Finnegans Wake
Lengte
92 min.
Taal
Engels
Ondertiteling
ZONDER
Drager
35mm
Onderdeel van
Underground
Eye Filmmuseum zet dit najaar de schijnwerpers op de Amerikaanse avant-gardecinema van de jaren zestig. In de tentoonstelling en het omvangrijke filmprogramma zijn zowel iconische als minder bekende films opgenomen en wordt de explosie aan vormexperimenten in de experimentele film van die periode belicht. Te zien is werk van sleutelfiguren in de avant-gardecinema, onder wie Jonas Mekas, Maya Deren en Stan Brakhage, naast films van makers uit de wereld van de beeldende kunst, met Bruce Conner, Yayoi Kusama, Yoko Ono en Andy Warhol als bekende namen. Dit alles tegen de roerige achtergrond van een maatschappij in beweging.
Voorrang op tickets? Steun Eye en zie meer.