Trance Cinema

De geschiedenis van de avant-gardecinema leert dat er talloze manieren zijn om de mogelijkheden van het filmmedium uit te breiden. Een daarvan is het gebruik van camera en film om, bijvoorbeeld, voorouderlijke geesten en mythische ervaringen op te roepen.

Extatische sensaties

Om zicht te krijgen op de rituele processen van de trance-cinema, blikt Biolchini in haar lezing eerste terug naar het verleden, naar de traditie van de antropologische/etnografische (documentaire)film en de surrealistische cinema. Ze vertoont onder andere fragmenten uit Trance and Dance in Bali (Gregory Bateson, Margaret Mead, 1952) en Divine Horseman (1954) van Maya Deren.

We zien dansers in trance, bezeten door geesten, die het publiek in direct contact brengen met extatische sensaties, waarbij de camera zelf een ‘magisch object’ wordt in de vastlegging van het opgevoerde ritueel. Het bezit immers de mogelijkheid om beelden te versnellen of te vertragen, onder bepaalde hoek te filmen en zelf deel te worden van een rationeel nauwelijks te begrijpen ervaring.

Dominante beeldcultuur breken

Het tweede deel van de lezing brengt ons naar het heden, met name naar de esthetische praktijk van het Mexicaanse Colectivo Los Ingrávidos, een audiovisueel collectief uit Tehuacán, opgericht in 2012 tijdens een roerige periode van protest tegen de politiek van de regeringspartij PRI (Partido Revolucionario Institucional).

De leden van het collectief werken met digitale en analoge middelen (16mm, Super8) en laten zich inspireren door de historische avant-gardebewegingen. Met hun films willen de leden de audiovisuele grammatica en ideologie van de dominante westerse beeldcultuur breken.

Daad van verzet

Biolchini zal laten zien hoe het collectief het bereik van het spirituele en het politieke samenbrengt in korte films als Coyolxauhqui (2017), Copalli (2022) en Xiuhtecuhtl (2023); hierin worden voorouderlijke godinnen en goden opgeroepen uit de geestenwereld, als daad van verzet tegen het geweld van de huidige patriarchaal-koloniale systemen van onderdrukking. In de lezing opgenomen is ook Tierra en Trance (Los Ingrávidos, 2022, 38’): een filmisch-ritualistische uitnodiging om de omgeving anders waar te nemen.

Erica Biolchini is docent Film- en Mediastudies aan de Universiteit van Amsterdam. In haar onderzoek gaat ze na hoe relationele kunst in haar ervaringsgerichte rituelen 'psychedelische' manieren van perceptie activeert.