Zemlya

In een boerengemeenschap arriveert de nieuwe tijd in de vorm van een tractor. Een jonge boer genaamd Vasily en een rijke boerenzoon, de koelak Khoma, raken in conflict; Vasily maait de grenzen tussen de akkers weg, wat hij met de dood moet bekopen. Socialistische rechtvaardigheid zal echter zegevieren, ondervindt Khoma wanneer Vasily’s boerenvrienden de collectivisatie omarmen.

Zemlya maakt deel uit van Dovzjenko's 'Oekraïense tetralogie'; Zvenigora (1928), Arsenal (1929) en Ivan (1932) zijn de overige delen. Zemlya, een meesterwerk van de Sovjetcinema, is een politieke allegorie in de vorm van een lyrische lofzang op de vruchtbare Oekraïense akkers – een lofzang die die cultuurideologen van de Oekraïense Sovjetrepubliek echter problematisch achtten.

Holodomor

De beelden van wuivend graan, rustiek vee, leven brengende regenbuien en een grootvader die tevreden inslaapt in het hoge gras ontbeerden marxistisch-leninistische agitatiekracht, luidde het oordeel. Zemlya was te kunstzinnig volgens de wetten van sovjetpropaganda, zou je kunnen zeggen.

Twee jaar na de première zou Stalin door middel van een kunstmatig gecreëerde hongersnood, de ‘holodomor’ (tussen de 2,5 en 7 miljoen doden), de Oekraïense boeren op de knieën krijgen.

Vooraf strijkkwartet

De Oekraïense componist Maxim Shalygin schreef een kort stuk voor een strijkkwartet, in reactie op de Russische invasie van Oekraïne, in opdracht van het Wonderfeel Festival. ‘Drop After Drop’ wordt voorafgaand aan de voorstelling live opgevoerd. Shalygin: “Since the first day of the war in Ukraine, a terrible pain has settled inside me. Every time I close my eyes, I want to wake up from this terrible dream… but alas, it is not a dream.”

De film wordt live begeleid door de Oekraïense zangeres Maryana Golovchenko, Pau Sola Masafrets (cello), Geerte de Koe (viool) en Cengiz Arslanpay (blaasinstrumenten, electronics en modulaire synthesizers). Anna Antipova (viool) en George Dumitriu (altviool) spelen mee bij de uitvoering van het strijkkwartet vooraf.