Skip to content

Deze zes video-installaties behoren tot het beste wat er tijdens de Biënnale van Venetië te zien is

Film- en videokunstliefhebbers kunnen hun hart ophalen bij de 57e editie van de Biënnale van Venetië. Sterker nog: film- en video-installaties behoren tot het beste wat er te zien is. Om je te overtuigen dat je het echt met je eigen ogen moet gaan zien, zette ik alvast de beste werken op een rij.

Door Claire Hoogakker04 juli 2017

Alberto Giacometti en Flora Mayo
Alberto Giacometti en Flora Mayo

1. Wendelien van Oldenburgh, Cinema Olanda

Te zien: Nederlandse Paviljoen, Giardini

De Nederlandse kunstenares Wendelien van Oldenburgh heeft het Nederlandse paviljoen eenmalig omgetoverd tot bioscoop, getiteld Cinema Olanda. De kenmerkende primaire kleurvlakken van het Rietveldpaviljoen komen terug in het paviljoen zelf, waar rode, gele en blauwe schermen de ruimte verdelen. Er worden twee films vertoond: Cinema Olanda en Prologue: Squat/Anti-Squat. Beide films focussen zich op de verdeeldheid en diversiteit in Nederland: van de Surinaamse activist Otto Huiswoud die actief was in het Amerikaanse communisme en sterke ideeën had over ras en klasse tot de immigratiegolf van Indonesiërs in de jaren vijftig. Dit zijn volgens de curator Lucy Cotter ‘actief vergeten’ aspecten van de Nederlandse geschiedenis. Zij vraagt zich – terecht – af waarom deze onderwerpen geen deel uit lijken te maken van de Nederlandse geschiedenis. De meningen over Cinema Olanda zijn blijvend verdeeld, wat voornamelijk voort lijkt te komen uit onbegrip. Wij lijken bekrompener te zijn dan andere landen als het om onze eigen geschiedenis gaat. Of wellicht zijn we te onwetend. Confronterend? Ja. Nodig? Zeer zeker. Sluit je ogen dus niet, ga dit zien in Venetië en neem de tijd om onze eigen geschiedenis te begrijpen.
(Een aan Cinema Olanda gerelateerd project is nu te zien in Witte de With Center for Contemporary Art in Rotterdam)

Flora
Flora

2. Teresa Hubbard en Alexander Birchler, Flora

Te zien: Zwitserse Paviljoen, Giardini
Het gehele Zwitserse paviljoen is een ode aan de Zwitserse kunstenaar Alberto Giacometti. Ironisch, gezien het feit dat hij zijn leven lang de kans om te exposeren in het Zwitserse paviljoen heeft afgewezen. Terecht, deze ode, gezien hij één van de meest invloedrijke Zwitserse kunstenaars van de twintigste eeuw is. Wat echter interessanter en minder voor de hand liggend is dan een ode aan de grote Giacometti, is de film Flora, gemaakt door levenspartners en partners-in-crime Teresa Hubbard en Alexander Birchler. De film gaat over Flora Mayo, een vrijgeestig, eigenzinnig type vrouw uit Denver. Zij studeerde tegelijkertijd met Giacometti aan de kunstacademie in Parijs in de jaren twintig. Beide hadden de ambitie om groot kunstenaars te worden en ze waren kortstondig elkaars geliefden. Deze liefde en haar kunstproductie werden abrupt beëindigd toen Flora compleet bankroet raakte nadat ze financieel werd afgesneden van haar ouders en noodgedwongen terug moest naar Californië. Ze had geen geld om haar kunst te transporteren, dus die bleef achter in Parijs, net als haar levenslust. Het is een hartverscheurend verhaal, mede omdat zij en haar werk totaal in de vergetelheid zijn geraakt, ondanks dat zij zo’n getalenteerde en gepassioneerde kunstenares was. Op het coverbeeld zie je haar naast een krachtige buste die zij gemaakt heeft van Giacometti, die hier waarschijnlijk voor het eerst en het laatst in zijn leven de muze was. Gelukkig geven Hubbard en Birchler Flora alsnog een gezicht en welverdiende plek in de (kunst)wereld in dit prachtige eerbetoon.

3. Nathaniel Mellors and Erkka Nissinen, The Aalto Natives

Te zien: Finse Paviljoen, Giardini

Wie na de voorgaande zware onderwerpen behoefte heeft aan iets luchtigs, zou ik adviseren direct richting het Finse paviljoen te gaan voor een absurdistische video-installatie. Mellors en Nissinen focussen zich op verschillende clichés omtrent de Finse geschiedenis en nationale identiteit zoals nationalisme, religie en cultuur. Het verhaal draait om de personages Geb en Atum, die worden gepresenteerd als hogere figuren die miljoenen jaren geleden Finland hebben gecreëerd. Nu zij terugkeren proberen ze de cultuur die ontwikkeld is te begrijpen op de meest absurdistische, satirische manier. Onder al die humor zitten wel serieuze boodschappen verborgen over de globaliserende wereld, zoals over intolerantie, klassentegenstellingen en neoliberalisme.
(Deze installatie is te bewonderen in het Cobra Museum in Amstelveen vanaf 15 december 2017)

The Tyranny of Consciousness
The Tyranny of Consciousness

4. Charles Atlas, The Tyranny of Consciousness

Te zien: Arsenale
Deze video-installatie bestaat uit twee video’s. De ene video laat vierenveertig zonsondergangen zien die Atlas in Florida schoot toen hij deelnam aan de Rauschenberg Residency. De zonsondergangen zijn verweven met gevonden beeldmateriaal, grafische effecten en andere elementen. Het is magisch en bijna hypnotiserend. De andere video laat de legendarische New Yorkse transgender Lady Bunny zien, die vol in de plamuur zit en in de meest glimmende outfits en grootste pruiken de show steelt. Onder deze pracht in beide video’s zitten ook serieuze boodschappen verborgen. Er worden onderwerpen aangesneden over frustratie, seksualiteit en klasse door een stem op de achtergrond. Lady Bunny, geboren als man in Tennessee, vond uiteindelijk als transgender haar ware aard en identiteit in New York. Ze onthult hoe ze toen eindelijk haar stem vond en zich uit durfde te spreken over politiek, vrede, het leven, de planeet, hebzucht en de complexe en verwarrende tijd waar we in leven.

5. Shimabuku, The Snow Monkeys of Texas – Do Snow Monkeys Remember Snow Mountains?

Te zien: Arsenale

Shimabuku focust zich vaak op kleine onderwerpen in zijn korte video’s, met als zijn favorieten voedsel en dieren. In deze video onderzoekt hij bergaapjes die in 1972 van Japan naar een ranch in Texas zijn verplaatst en daar werden neergezet als ‘exotische rariteiten’. Door een hoopje verpletterd ijs neer te leggen onderzoekt hij of ze hun oorspronkelijke wortels en gewoonten wel of niet zijn kwijtgeraakt. Ze reageren erop alsof het iets compleet onbekends en bijna buitenaards voor ze is. Ze raken het voorzichtig aan, lopen er omheen, bestuderen het. Inmiddels eten ze cactussen en zijn ze geheel veramerikaniseerd, zoals Shimabuku stelt. Hiermee bewijst hij hoe groot het aanpassingsvermogen van deze aapjes is, en wellicht ook wel van de mens.

6. Candice Breitz, Love Story

Te zien: Zuid-Afrikaanse Paviljoen, Arsenale

In deze indringende, pijnlijk actuele video-installatie van Candice Breitz vertolken Alec Baldwin en Julianne Moore de levensverhalen van zes vluchtelingen uit onder andere Syrië, Somalië en Angola. In de volgende zaal worden de originele interviews gescreend, met onder andere een homoseksuele priester uit Venezuela, een Indiase transgenderactivist en een voormalig kindsoldaat. Het speelt met je perceptie en roept bepaalde vragen op. Hoe anders reageer je als kijker op iets dat door grote Hollywoodsterren wordt verkondigd? Neem je het serieuzer, of juist minder serieus? Wordt het een anekdote, en verliest het daardoor zijn ware aard? Of komt het juist harder binnen? Er is een spanning tussen het directe en de vertaling daarvan, tussen bekendheid en anonimiteit en bewijs en interpretatie. Het werk heet Love Story, maar het is verre van een romantisch Hollywood liefdesverhaal. Het is bovendien subtiel, maar sterk in haar eenvoud, tragisch en betoverend tegelijkertijd.

De 57e Biënnale van Venetië is nog tot 26 november te bezoeken.

Tags

Exposed