“Het raakt me hoe cultuur en film nieuwkomers verbindt”

Toen Esma drieënhalf jaar geleden van Turkije naar Amsterdam verhuisde, stond ze voor een dubbele uitdaging: ze moest een nieuw leven opbouwen terwijl ze haar doctorstitel in onderwijskunde afrondde. Tegelijkertijd ondersteunde ze haar gezin in een onbekende omgeving.

“Waar begin ik?”, vroeg Esma zich af toen ze in Nederland kwam. “Ik voelde me verloren.” Dankzij het cultuurcoach-project leerde ze buurtgenoten kennen en vond ze haar plek in het werkzame leven. Die ervaring van ‘nieuw zijn’ vormt nu de drijfveer in haar werk als cultuurcoach op De Taalschool, waar ze nieuwkomerskinderen en hun families helpt hun plek te vinden via kunst en cultuur.

Haar zoon was bijna zes toen hij begon op De Taalschool in Amsterdam-Noord, een basisschool die nieuwkomerskinderen ondersteunt bij de overstap naar een reguliere school. De Taalschool nodigde hen uit om mee te doen aan Club Taartrovers, een naschoolse, afwisselende culturele activiteit op woensdagmiddag voor zowel kinderen als hun ouders. “De kennismaking met Club Taartrovers is het startpunt van mijn persoonlijke reis, van nieuwkomer naar cultuurcoach.”

Club Taartrovers maakt onderdeel uit van het Cultuurcoach-project op De Taalschool. Omdat nieuwkomerskinderen de Nederlandse taal nog niet beheersen, is dat programma zo ingericht dat verschillende moedertalen geen belemmering vormen. In een inspirerende omgeving leren en creëren kinderen én ouders samen. “Ik genoot net zozeer als de kinderen van deze woensdagmiddagactiviteiten, waarin we samen films keken, bakten en muziek maakten.”

Tijdens de twee maanden dat haar zoon op De Taalschool zat, maakte Esma kennis met de begeleiders van Club Taartrovers. “In Turkije werkte ik als docent en onderwijscoördinator, en daar hadden we het over.” Club Taartrovers vroeg haar als programmamaker, en van het een kwam het ander, want ze kreeg ook de kans om bij Eye Filmmuseum als workshopdocent voor scholieren aan de slag te gaan.

Esma greep elke kans om zoveel mogelijk werkervaring op te doen. “Na de vrijwillige buitenschoolse clubactiviteiten, begon ik aan een voorbereidingsproces voor de rol van cultuurcoach in De Taalschool, waarbij ik me kon verdiepen in hun verbindende werk. Ik kon als lesassistent meehelpen bij de filmcursussen en kon me zo verdiepen in het werk van de cultuurcoaches."

Gaandeweg ontdekte Esma hoe cultuurcoaches een brugfunctie vervullen in de wijk. “Hun taken variëren van het begeleiden van culturele initiatieven en het geven van workshops tot het ontwikkelen van programma’s op school en buiten school.” Zo dragen zij bij aan een samenwerking tussen scholen en culturele instellingen, wat sociale cohesie en culturele participatie versterkt.

“Kinderen uit verschillende landen en achtergronden kunnen zichzelf laten zien. Ze zijn echt trots als ze samen een film hebben gemaakt. We rollen voor hun ouders de rode loper uit bij filmpremières, waardoor ook zij dichter bij het culturele leven komen en families elkaar leren kennen.”

De Taalschool is voor Esma veel meer dan alleen een plek om les te geven. Vanuit haar rol als cultuurcoach bouwt ze aan een warme ontmoetingsplek waar nieuwkomerskinderen en hun ouders samen cultuur beleven en het community-gevoel kan ontstaan. “Zelf ervaarde ik dit als bijzonder waardevol.” En ze merkt dat deze aanpak, waarbij families elkaar wekelijks ontmoeten, ook voor anderen goed werkt.

“We bezochten met een groepje ouders een museum. Eén moeder, die in Oekraïne als kunstenaar had gewerkt, kreeg tranen in haar ogen toen ze de kunst zag. Ze realiseerde zich hoeveel ze het creatieve proces had gemist, want tot dan toe was ze er niet aan toegekomen haar werk weer op te pakken.” De families moedigden haar aan het toch te proberen en vroegen haar workshops te geven aan de groep. Esma vertelt: “Ze liet zich overhalen. Inmiddels heeft ze weer een atelier en werkt ze weer als kunstenaar.”

Het raakt Esma om te zien hoe ouders elkaar steunen om zich thuis te voelen en hoe cultuur, film en creativiteit nieuwkomers helpen zich verbonden te voelen en hun plaats vinden binnen de sociale omgeving. De impact van het werk van cultuurcoaches op kinderen en gezinnen heeft haar verrast. “Dit had ik van tevoren niet kunnen bedenken. Voor mij is met dit werk alles op z’n plek gevallen. Ik vertel ouders vaak: ik was zoals jij, alles was nieuw en ik ben op dezelfde manier begonnen.”

Over het cultuurcoach-project in Amsterdam-Noord

Dit project vormt een brug tussen het gezin thuis, de school en de bredere stad. Zes cultuurcoaches op acht basisscholen in Noord helpen kinderen en gezinnen niet alleen te integreren in het culturele leven, maar ook om er op een wederzijds verrijkende manier aan bij te dragen.

Aan de basis van dit project, dat begon in 2022, ligt een samenwerking tussen Eye Filmmuseum, Taartrovers, Cinekid, NurLimonade Media en Filmhub Noord-Holland. Deze organisaties leveren elk eigen onderwijsprogramma’s die worden ingezet binnen de cultuurcoachactiviteiten.

Dankzij een subsidie van het Amsterdams Fonds voor de Kunst (AFK), aangevraagd door Eye Filmmuseum, zal Esma ook de komende drie jaar een vertrouwd gezicht op De Taalschool zijn. Deze subsidie maakt het mogelijk om cultuureducatie structureel te verankeren op scholen zoals De Taalschool, waar cultuurcoaches als Esma niet alleen creatieve vaardigheden stimuleren, maar ook bijdragen aan de brede ontwikkeling van de leerlingen in een inclusieve en kansrijke leeromgeving.