22 september — 30 november 2014
Deze sculpturale filminstallaties zijn tegelijkertijd minimalistisch van vorm, magisch in effect, theoretisch in essentie en lichamelijk qua ervaring. De bewegende lichtsculpturen veranderen voortdurend van vorm en zijn niet onder te brengen in afgebakende categorieën binnen de kunstgeschiedenis zoals ‘sculptuur’ of ‘film’.
Van 28 september tot en met 30 november 2014 presenteerde Eye de eerste solotentoonstelling van de Britse kunstenaar Anthony McCall in Nederland. Sinds de jaren zeventig heeft McCall een opmerkelijk oeuvre opgebouwd dat bestaat uit tekeningen, performances en – het belangrijkst voor deze tentoonstelling – grote installaties die hij ‘solid light films’ (films van massief licht) noemt.
Juist de onmogelijkheid McCalls werken onder te brengen in een afgebakende categorie, was één van de redenen voor Eye om zijn werk te presenteren. Een belangrijk onderdeel van Eye’s tentoonstellingsbeleid is de focus op het grensgebied tussen film en andere kunsten. Eye wil laten zien hoe het medium film zich ook buiten de reguliere filmzalen ontwikkelt. Het werk van McCall kan binnen dit beleid als een pars pro toto worden gezien. Immers, het is film omdat het zijn startpunt heeft in de essentialia van de film, maar ook beeldende kunst omdat het veel aspecten heeft die eerder tot dat domein behoren.
McCalls werk laat zien hoe het medium film zich ook buiten de gebruikelijke vertoningsplaats van de filmzaal heeft ontwikkeld. Het komt voort uit de rijke artistieke context van de jaren zestig en zeventig, waarin performance-kunst, minimal art, expanded cinema, structurele film en conceptuele kunst een belangrijke rol speelden, met kunstenaars als Andy Warhol, Richard Serra en Allan Kaprov, die de multidisciplinaire achtergrond vormt waartegen we McCalls werk moeten duiden.
De eerste solid light film van McCall, Line Describing a Cone (1973) bestond uit een 16mm projector en een rol film. De rol film was door McCall middels een simpele animatietechniek zodanig bewerkt dat een enkel punt, een witte stip, geleidelijk tot een volledige witte cirkel uitgroeit. Geprojecteerd in een verduisterde ruimte met voldoende sigarettenrook en stofdeeltjes in de lucht, ontwaart de bezoeker langzaam een sculptuur van licht, een massieve lichtkegel.
McCall wilde met dit werk de fundamenten van de film onderzoeken en tegelijkertijd kritiek leveren op de filmindustrie. McCall draait het uitgangspunt van de filmindustrie radicaal om, hij haalt de aandacht van de beschouwer weg bij het geprojecteerde beeld en stuurt het naar de lichtbundel zelf. Door zijn werken in een museumzaal te presenteren daagt McCall de bezoeker uit zich in de ruimte tot de bewegende lichtsculpturen te verhouden. De nevelige tentoonstellingsruimte versterkt de lichamelijke en intieme ontmoeting tussen de toeschouwer en de solid light films.
Eind jaren zeventig besluit McCall met zijn kunstenaarschap te stoppen. Hij heeft op dat moment het idee met zijn kunst gezegd te hebben wat hij wilde zeggen. In 2001 echter werd de kunstenaar door het New Yorkse Whitney Museum gevraagd Line Describing a Cone te presenteren op de baanbrekende tentoonstelling Into the Light. Nieuwe digitale software, hoogwaardige videoprojectoren en verbeterde technische omstandigheden boden McCall vervolgens nieuwe mogelijkheden om zijn werk uit de jaren zeventig te herzien en zijn oeuvre uit te breiden. In 2003 maakt McCall zijn eerste digitale solid light film Doubling Back. Deze bestaat uit twee geprojecteerde golfvormen die langzaam over elkaar heen lopen.
De tentoonstelling in Eye toonde talloze vroege werken van McCall, tekeningen, fotowerken, performance- en diawerk, die de opmaat vormen tot de eerste solid light film.
Daarnaast was de stapsgewijze ontwikkeling te volgen vanaf de vroege werken Line Describing a Cone en Four Projected Movements (1975) – die in de tentoonstelling digitaal worden gepresenteerd – tot de eerste en latere digitaal vervaardigde installaties als Doubling Back (2003) en Face to Face (II) (2013), McCalls eerste omvangrijke werk met dubbele projectie. Tot slot is Travelling Wave (1972/2013) geïnstalleerd, een werk dat een unieke plek inneemt binnen McCalls oeuvre, omdat het louter uit klank bestaat.
Bij de tentoonstelling is de publicatie Anthony McCall, Face to Face verschenen. Dit boek bevat een interview met de kunstenaar door co-curator Maxa Zoller, een essay van kunsthistoricus Luke Smythe, en reflecties van McCall op zijn eigen werk. Deze teksten worden begeleid door een brede selectie van reproducties van de grootschalige lichtprojecties en werken op papier van McCall. Het resultaat is een rijk en genuanceerd beeld van McCalls intrigerende oeuvre. Uitgegeven door Eye i.s.m. nai010 uitgevers.
De tentoonstelling werd omlijst met een filmprogramma rond drie thema’s: Hier, Nu en Het lichaam.
De expositie is samengesteld door Jaap Guldemond en experimentele-filmkenner en freelance curator, dr. Maxa Zoller.
Jaap Guldemond, Maxa Zoller
Marente Bloemheuvel
Claartje Opdam, Sanne Baar
Joseph Plateau
Indyvideo
Landstra & De Vries
Steun Eye. Word lid van de Eye Society.
