#3: Human Rights Film Festival

Lezing

De presentatie introduceert en bespreekt archiefcompilatiefilms die in de afgelopen twee decennia zijn vertoond op het Verzio International Human Rights Documentary Film Festival (IHRDFF) in Boedapest, Hongarije. Er wordt in het bijzonder aandacht besteed aan de eerste openingsfilm van het festival, The Life of an Agent (Gabor Papp, 2004), waarin de instructiefilms die werden geproduceerd door de filmstudio van het ministerie van Binnenlandse Zaken in het socialistische Hongarije, op creatieve wijze worden herkaderd. De film, vergezeld met fragmenten uit korte films van dezelfde studio, toont verschillende visuele strategieën die worden gebruikt om de regimes van onzichtbaarheid te onderzoeken.

Introductie en gesprek gemodereerd door Floris Paalman (Universiteit van Amsterdam) en Q&A in samenwerking met de Masterstudenten van het This is Film!-vak van de Universiteit van Amsterdam.

Vertoning

The Life of an Agent (Gábor Zsigmond Papp, HU 2004, 54')

Deze documentaire, gebaseerd op het archief van de Hongaarse geheime politie, gaat over de training en technieken van Hongaarse communistische spionnen. Tussen 1958 en 1988 werden honderden propaganda- en instructiefilms en korte en lange speelfilms geproduceerd door de filmstudio van het ministerie van Binnenlandse Zaken. De films waren bedoeld om de geheime politie te leren hoe de socialistische staat het beste kon worden beschermd. Onderwerpen zijn onder meer de clandestiene huiszoeking, het schaduwen van geselecteerde doelwitten, de installatie van afluisterapparatuur en de organisatie van agenten en aanklagers.

De duidelijke en ongecompliceerde vertelling van de films loopt enigszins uit de pas met hun patriottische doelstellingen. Moderne kijkers zullen versteld staan van de hoeveelheid geld, tijd en energie die wordt besteed aan een vorm van ideologische opvoeding die zowel complex als duur was. Deze selectie laat zien hoe de dwangorganisatie van Kádárs dictatuur in zijn werk ging, en welke grote motieven daarachter zaten.

Gastspreker

Dr. Oksana Sarkisova is onderzoeker bij Blinken OSA Archive aan de Central European University, directeur van Verzio International Human Rights Documentary Film Festival en mede-oprichter van Visual Studies Platform bij de CEU. Haar onderzoeksgebieden zijn cultuurgeschiedenis, geheugen en representatie, filmgeschiedenis, amateurfotografie en visual studies.

Ze publiceerde in tijdschriften over filmgeschiedenis, nationaliteitspolitiek, hedendaagse Russische en Oost-Europese cinema, was co-redacteur van Past for the Eyes: East European Representations of Communism in Cinema and Museums after 1989 (2008), en auteur van Screening Soviet Nationalities: Kulturfilms from the Far North to Central Asia (2017) en In Visible Presence: The Soviet Afterlives of Family Photos (2023, verschijnt binnenkort, met Olga Shevchenko). Ze geeft colleges over visuele theorie, geheugenpolitiek en Oost-Europese cinema, documentaire cinema en mensenrechten, en het maken van documentairefilms voor historici.