IDFA - I Don't Know & Koma

I Don't KnowKrzysztof Kieslowski (PL, 1977) 47'

Een Poolse klokkenluider onthulde corruptie in een leerfabriek. De getuigenis van een man die zich keerde tegen het systeem waar hij aanvankelijk zelf deel van was.

Regisseur Krzysztof Kieslowski laat een Poolse klokkenluider aan het woord die misdrijven en corruptie aan het licht bracht waarbij lokale communistische partijleiders waren betrokken. In de jaren 50 werd hij manager van een leerfabriek in Silezië. Daar stuitte hij op duistere zaken, zoals de verkoop van gestolen waar en de declaratie van fictieve zakenreizen. Op het moment dat hij dit ging onderzoeken, werd hij van bedrijfsdiefstal beschuldigd en ontslagen, om vervolgens zelfs fysiek bedreigd te worden. Zonder dat hij het had gemerkt was hij uitgegroeid tot volksvijand nummer 1. Dit alles resulteerde in een zenuwinzinking en opname in een psychiatrische instelling. Een schoon geweten is nu het enige dat voor hem telt.

Kieslowski”s zelden vertoonde documentaire is de getuigenis van een man die zich uiteindelijk tegen het systeem keerde waar hij aanvankelijk volop deel van uitmaakte. Kieslowski had grote twijfels bij de release van de film omdat hij bang was de man te schaden. Om hem te beschermen, liet hij het geluid van een typemachine horen op de momenten dat er namen worden genoemd.

+

KomaNijole Adomenaite en Boris Gorlov (RU, 1989) 62'

In de onmenselijke goelags, met bruut realisme in beeld gebracht, wordt Maria gedwongen te kiezen tussen haar kind en haar geliefde.

In de vroege jaren vijftig bereikt de massale onderdrukking in de Sovjet-Unie een hoogtepunt. Maria leeft in een van de werkkampen in het ijzige noorden, algemeen bekend als de Goelags. Ze werd gearresteerd nadat ze op een studentenfeestje een gedicht voorlas van de reactionaire dichter Tsvetaeva. In de onmenselijke omstandigheden van het kamp moet ze niet alleen vele vormen van misbruik het hoofd bieden, maar uiteindelijk zelfs kiezen tussen haar kind en de man van wie ze houdt. Als een simpel gedicht dit gewone meisje in de gevangenis kan laten belanden, kan morgen iedereen de volgende zijn.

Filmmakers Nijole Adomenaite en Boris Gorlov hinten er subtiel naar dat wat oogt als een extreme situatie, in feite een zeer realistisch vooruitzicht was voor iedereen die leefde onder het Sovjetregime. De harde realiteit van het strafkamp wordt zonder opsmuk in beeld gebracht, waardoor het des te harder aankomt. Vervuld van de horror die inherent was aan het Stalinistische tijdperk, toont de film de effecten van het regime op de mensen die eronder leefden.

(idfa)