Skip to content

Da Vinci, Vermeer of Hopper? Robby Müller is het allemaal

Zodra ik de tentoonstelling Master of Light – Robby Müller betreed word ik overspoeld door beelden. Ik weet niet waar ik moet kijken, totdat ik in een zee van fragmenten mijn favoriete scène uit Paris, Texas ontdek. Nastassja Kinski, gehuld in een aaibare, hardroze trui kijkt me met grote, trieste poppenogen aan. Als een aura omsluit het kunstmatige licht haar blonde haar en lichaam. Hetzelfde melancholische gevoel bekruipt me als toen ik deze scène voor het eerst zag. Dat is voor mij typisch Müller: gevoelens over kunnen brengen door enkel en alleen licht- en sfeerbepaling, waardoor je alleen nog maar wilt kijken en voelen in plaats van luisteren. Jane zegt instemmend, “I don’t want to talk either sometimes – I just like to stay silent.”

Door Claire Hoogakker19 juni 2016

Legendarische filmscènes worden vaak volledig toegeschreven aan de grote filmregisseurs. Omdat cameramannen letterlijk en figuurlijk achter de camera staan blijven ze vaak het ondergeschoven kindje van de filmwereld. Vaak onterecht, zeker in het geval van de Nederlandse cinematograaf Robby Müller. Grootse films waaraan hij meewerkte – Paris, Texas van Wim Wenders – hebben die grootsheid vaak aan Müller te danken. Eye geeft een overzicht van – en een persoonlijk inkijkje in – Müllers oeuvre. Een welverdiende tentoonstelling. Want naast Wenders werkte Müller samen met Jim Jarmusch, Lars von Trier en Steve McQueen.

Een beetje Vermeer, een beetje Hopper

De tentoonstellingstitel omschrijft de cinematograaf als een meester van het licht – treffender dan dit wordt het niet. Müller werkt op een eigenzinnige en herkenbare manier met licht als sferisch, toonzettend middel. Hij tovert cinematografische beelden om in schilderachtige werken door middel van licht-, schaduw- en kleurgebruik en camerahoeken.

Hij zou haast de Da Vinci van de filmwereld genoemd kunnen worden met zijn quasi chiaroscuro-achtige technieken, zoals te zien is in de zojuist beschreven film still van Paris, Texas, waarin het contrast tussen licht en schaduw erg hoog is. Hij kan vergeleken worden met Edward Hopper wat betreft de verstilling en eenzaamheid in zijn werk, wat tot uiting komt in een andere scène van Paris, Texas waarin de gehavende hoofdpersoon Travis eenzaam en alleen door een uitgestrekt woestijnlandschap dwaalt. Wat betreft het oog voor detail, de focus op licht, rust en de kalmte doet Müllers werk bovendien aan Vermeers schilderijen denken.

Still uit Paris, Texas (1984, Wim Wenders).
Still uit Paris, Texas (1984, Wim Wenders).
Still uit Paris, Texas (1984, Wim Wenders).
Still uit Paris, Texas (1984, Wim Wenders).

De tentoonstelling bestaat uit grote schermen waarop fragmenten uit Müllers films en interviews met grote regisseurs worden vertoond, briefwisselingen, filmscripts, draaiboeken, storyboards en polaroids. De mix van beeldmateriaal en de fragmentarische opzet zijn exemplarisch voor Robby Müllers veelzijdige oeuvre. De polaroids zijn genomen door Müller als hulpmiddel om licht en compositie te onderzoeken en te bestuderen. Desondanks zijn het opzichzelfstaande fotografische werken met sterke composities en kadering en Müllers herkenbare licht- en kleurgebruik. Zoals een serie van bomen en bloemen in verschillende seizoenen en het uitzicht vanuit zijn hotelkamer dat hij op verschillende tijdstippen fotografeerde.

Het verandert in goud

Het lijkt alsof alles wat door de lens van Müller’s camera kruipt er weer zonovergoten uitkomt, gehuld in een sferisch, magisch en poëtisch omhulsel. Het doet me denken aan de serie die de impressionist Claude Monet maakte van de kathedraal in Rouen, waarvoor hij het effect van licht en kleur op de gotische façade onderzoekt door het op verschillende tijdstippen te schilderen.

Müller wordt niet voor niets director of photography genoemd; hij is een fotograaf en werkt fotografisch, met stilstaand al dan bewegend beeld. Zijn polaroids worden zelfs geëxposeerd bij onder andere galerie Annet Gelink in Amsterdam. Of Müller nu een cinematograaf, fotograaf, schilder, musicus, poëet, purist of een beetje van allen is; het maakt eigenlijk niet uit. Müller is een kunstenaar van het hoogste soort, ondefinieerbaar door zijn veelzijdigheid. Alles wat hij vastlegt verandert in puur goud, op het witte doek en op fotopapier. Als hij niets van dit alles genoemd zou worden zou hij wel een tovenaar zijn; een toverende lichtmeester.

Tags

Exposed