Manifest tegen alledaagsheid

Over de burgerman die met een broodtrommel onder de snelbinders naar zijn werk fietst, zong Harrie Jekkers bij een recent concert van Het Klein Orkest een spotlied. De hele zaal lachen natuurlijk, en daarin zit hem de kneep: De hele zaal. Collectief niet in de plooi willen is net zo voorspelbaar als een goed sluitend, niet lekkend Tupperware-bakje. Maar dit wordt geen lofzang op saaiheid. Wanneer je zegt ‘Ik blijf vanavond thuis, lekker saai,’ verwar je saai met rust. Saai is geen positieve emotie, maar een leegte die creativiteit en tevredenheid blokkeert. Het zinloze gevoel dat je blijft rondhangen in een level dat je al hebt uitgespeeld. Oftewel, de moeite van het doorbreken waard.

Een goede graadmeter voor saai is: heb ik dit kledingstuk, deze reis, dit leven al op Pinterest gezien? Doen wat iedereen doet voelt als een warme jas aantrekken, je hoort fijn bij de tijdsgeest. Maar in dezelfde poging had je iets nieuws kunnen toevoegen aan het straatbeeld. Bedenk dat je verantwoordelijkheid draagt voor alle andere mensen: ze moeten een zo wijd mogelijke wereld zien, geen collectieve echoput. Dus hup, naakt in een regenjas en met hardloopschoenen aan naar de supermarkt. Wanneer je die jas goed dichtknoopt kan niemand zien dat je geen ondergoed draagt. Of was de vieze auto van een vreemde en laat nooit merken dat jij het was.

Probeer op zoveel mogelijk plaatsen te gaan liggen. Begin in je eigen huis, breid je comfortzone uit naar een park en vlei je uiteindelijk neer op zonverwarmd asfalt. Hou wel de verkeersveiligheid in de gaten. Eet elke dag iets dat je nog nooit gegeten hebt. Laatst heb ik een inktvis gekocht en gekeken hoe de visboer die schoon maakte. De inkt werd eruit gewrongen alsof het een vaatdoekje was. Kijk, luister en lees telkens iets nieuws. Switch genres of stemmen: Lees eens een boek dat door een vrouw is geschreven. Maar eigenlijk is zitten en consumeren minder leuk dan zelf iets maken. Denk aan die conceptuele kunstplannen die in je opborrelen als je stoned bent. Doe dingen omdat ze kunnen. Koop een biografie over iemand die je bewondert, of lees in een museum op bordjes de slingerende levensverhalen van kunstenaars. Schrijf je autobiografie in 24 uur en verzin alle jaren die nog voor je liggen erbij.

Gesprekken verlopen vaak volgens een vast protocol: Hoe gaat het met ons en iedereen die we kennen? Zoek in plaats daarvan naar informatie die je nooit krijgt als je er niet om vraagt. Hoe heeft je moeder de eerste date met je vader beleefd? Doorvragen is belangrijk: Wat droeg ze, hoe heette zijn hospita, wie nam het initiatief? Details maken de collectieve ervaring uniek.

Non-plaatsen waar iedereen naartoe gaat om er weer vandaan te gaan, zoals stations en vliegvelden, lenen zich uitstekend voor ultrakort escapisme. Ga omgekeerd zakkenrollen. Schaduw een medereiziger. Schrijf op een post-it blokje een compliment aan je slachtoffer. Besluip je slachtoffer onopvallend en steek het opgevouwen briefje ergens in zijn of haar zak, waar ze het zeker zullen vinden als jij al lang weer weg bent. Pleeg mini-interventies. Ga in een rij staan en stap hieruit als je bijna aan de beurt bent. De persoon achter je is op microniveau enthousiast over je. Probeer iemand te vinden die hand in hand met je door een stationstunnel wil rennen en doe je ogen dicht. Rennen met je ogen dicht is het tegennatuurlijkste wat er is.

Ga vaker iets doen wat potentieel niet leuk is, gewoon omdat je het nog nooit hebt gedaan. Zoals fietsen naar Den Helder. Maar ga nog liever iets doen wat je episch lijkt. Waarom zou je energie steken in dingen die je niet wil in tijd die je niet hebt? Voel je nooit wanhopig of belachelijk in je pogingen om de sleur te doorbreken. Schaamte is de handlanger van saaiheid. Op je sterfbed krijg je geen punten voor in de pas lopen. Ga alleen nooit neerkijken op mensen die dat wel doen. Dan ben je net dat liedje van Het Klein Orkest. Streef naar een leven dat onbegrijpelijker is dan een songtekst.