Meestal zie je stereotype films over transgenders, maar gelukkig hebben we Her Story en Sense 8

Allereerst wil ik het over die tweede categorie hebben. In Ace Ventura: Pet Detective (1994) bijvoorbeeld zien we aan het einde van de film de plot twist dat de voormalige American Football-speler een transitie heeft ondergaan om wraak te kunnen nemen, bij de “onthulling” word deze persoon volledig gestript en constant als man aangesproken. Het eindresultaat is een persoon dat volledig voor gek wordt uit gemaakt. Het mag dan een oude film zijn, en een echt extreem voorbeeld, desalniettemin zie je dit soort verhaallijnen in veel recentere films in meer of mindere mate terugkomen.

Ook zien we vaak verhalen over transgenders die ofwel crimineel zijn ofwel in de criminaliteit belanden. Vooral dit laatste wordt in films vaak aangehaald. Daarnaast zijn er films waarin het transgender zijn wordt gelinkt aan bepaalde soa’s, meestal aids, zoals in Dallas Buyers Club (2013). De rol van Rayon (gespeeld door Jared Leto) draait vooral om klanten werven, die (hoe kan het ook anders) vooral transgender zijn. Dit houdt in dat ook hier het transgender-zijn wordt gebruikt om als onderdeel van het verhaal, niet vanuit interesse in het personage.

Het probleem is dat voor sommige mensen deze films de enige bron van informatie zijn. Als ze ooit transgenders zien, zijn ze ofwel ziek ofwel crimineel. Een beeld dat verre van waar is. Ik zal niet beweren dat een transitie makkelijk is. Ook zeg ik niet dat deze situaties helemaal nooit voorkomen, maar het gebrek aan variatie creëert een oneerlijk beeld dat vooral stereotypen en vooroordelen in stand houdt.

Veel positiever, maar nog steeds niet zonder commentaar, ben ik over de documentaires en films gebaseerd op waargebeurde verhalen die over de transitie zelf gaan. Dit type films toont helaas weinig daarnaast. We zien een personage dat ‘zijn’ leven leidt, door een gebeurtenis gaat nadenken over zichzelf, tot de conclusie komt een vrouw te willen zijn, gedoe krijgt met vrienden en familie, met wat geluk acceptatie en uiteindelijk de grote operatie en eind goed al goed. Meestal worden deze films met alle respect gemaakt, en eerlijk, ik heb genoten van The Danish Girl (2015) (een mooi en recent voorbeeld). Maar de film creëert het beeld dat het leven van transgenders om niks anders draait dan de transitie. Iets dat natuurlijk niet klopt: naast de transitie (hoe belangrijk die ook is) hebben ze ook gewoon een leven in de vorm van werk, sociale gebeurtenissen en hobby’s.

Iets anders dat opvalt, is dat in veel van deze films de transgender personen door een cisgender persoon wordt gespeeld. Iets waar activiste en actrice Jen Richards al de nodige dingen over heeft gezegd in dit stuk dus dat onderwerp zal ik maar verder met rust laten.

Goede voorbeelden van cinema, waar het leven van transgenders realistischer wordt weergegeven zijn moeilijk te vinden. Ik ken er twee en geen van beide zijn speelfilms. Toch wil ik ze benoemen, al is het maar om te laten zien dat het wel degelijk kan en niet moeilijk hoeft te zijn.

Eerst: Her Story, een YouTube-serie. Wat mij als eerste opviel is dat er meerdere transgender personages in zitten en bij geen van deze personen gaat het over de transitie. Wel laten ze op een mooie manier zien welke invloed het heeft op het sociale leven en het liefdesleven van de personages. Er wordt op veel kleine details gelet. Van simpele dingen als woordkeuze als er over de transgender personen (het woord “tranny” zal je hier niet in horen) gesproken wordt tot kleine onopvallende gebaren zoals een hand aanreiken om te helpen bij het opstaan.

Het andere voorbeeld is veel bekender: de Netflix-serie Sense 8. Met een cast die erg divers is, is het makkelijk om over allerlei details heen te kijken in woordkeuze en in presentatie, maar voor mijn gevoel doen ze dat niet. Bijvoorbeeld in een scène met een vader, die zijn transgender-dochter niet accepteert. Op het moment dat hij haar dan toch eindelijk zijn dochter noemt, in een kerk vol mensen nog wel, schakelt de camera even naar haar toe en zie je zowel de lach als een kleine traan van geluk.

Ik denk dat het belangrijk is dat er meer van deze goede en mooie series komen. Om taboes te doorbreken, om gesprekken te starten maar vooral ook omdat het helpt bij de acceptatie van een groep waarvoor er nog een hoop te winnen is. Het zijn dit soort voorbeelden die mij hoop geven, ze zetten een goed en realistisch beeld neer, dat hopelijk nog door velen gevolgd zal worden.

Her Story is te zien op hun YouTube-kanaal. Sense 8 is te zien op Netflix. Daarnaast draait nu ook Una Mujer Fantástica in de bioscoop en vindt vanaf 14 tot 16 september het TranScreen Amsterdam Trans*gender Film Festival plaats.