Meppen, neuken, moorden: vrouwen in Twin Peaks

We wisten niet beter

Hoewel Twin Peaks in 1990 en 1991 het tv-landschap op z’n kop zette, kon de film Twin Peaks: Fire Walk With Me (1992) fans en critici niet zo bekoren. Dat lag vooral aan de toon. Waar de serie – bedacht door David Lynch en Mark Frost – op wat uitzonderingen na vooral lichtvoetig was, was Fire Walk With Me een duistere, gewelddadige en naargeestige trip door de laatste dagen van moordslachtoffer Laura Palmer. Waar ze niet goed vanaf kwam: slutshaming devant la lettre zou je het kunnen noemen.

Kijkers van de serie kwamen er al snel achter dat Laura Palmer worstelde met haar demonen; een aaneenschakeling van narigheid leidde tot haar dood. Door het moordonderzoek kwamen misbruik, drugs en prostitutie aan het licht. Maar waar de tv-serie extreem geweld vooral aan de verbeelding overliet, er komische verhaallijntjes tegenover zette en vooral medelijden met Laura leek te hebben, pakte Fire Walk With Me dat anders aan. Deze film verbloemde geweld niet, schroefde de horrorelementen op en wekte duidelijk de suggestie dat Laura haar dood aan zichzelf te danken had.

Steken met je ijspriem

Fire Walk With Me paste daarmee ook beter bij de andere films van David Lynch: wie Blue Velvet (1986) en Wild At Heart (1990) kijkt wordt geconfronteerd met veel dood en verderf. Afgezet tegen volstrekte onrealistische, suikerzoete romances met gewillige vrouwen die gered moeten worden of niet te vertrouwen zijn. En nu – in 2017 – doet het derde seizoen van Twin Peaks daar nog een schepje bovenop. De vrouwen in Twin Peaks: The Return zijn namelijk stuk voor stuk eendimensionale typetjes die de taak hebben om de mannen te accentueren. Deze ‘vrouwen’ zijn lustobjecten, manic pixie dream girls, valse heksen, domme koeien óf worden gruwelijk vermoord of verkracht. Om het minste of geringste.

Neem nou aflevering zes van het nieuwe seizoen. Omdat er een aanslag mislukt is, wordt er een huurmoordenaar ingeschakeld. Hij moet de dame elimineren die de operatie had moeten doen slagen. Deze scène begint met kabaal op de gang; geschreeuw (ook van een vrouw) en steekgeluiden. Waarna het beoogde slachtoffer opstaat van haar bureaustoel, de moordenaar binnen ziet komen en vervolgens zonder moeite als tweede wordt afgeslacht. Daarbij laat de camera haar gezicht zien terwijl ze bloed ophoest en wordt er ingezoomd op de handen van de dader die een ijspriem in haar buik steken en rond blijven draaien. Daarna is vrouw #3 aan de beurt die ook lijdzaam haar lot ondergaat. En dat in de tijdspanne van een minuut. Detail: de huurmoordenaar is een klein mens en druipt tot slot droevig af omdat zijn ijspriem nu krom is.

Foute vrouwen

Omdat de climax van de scène ‘om te lachen’ is, krijgt de opeenstapeling van dode vrouwen een wrange nasmaak. Hoewel de scène over-the-top is en Lynch bekendstaat om zijn wrede surrealisme, spreekt er misplaatste achteloosheid uit. Dat wordt nog eens extra geaccentueerd door de manier waarop de mannelijke personages behandeld worden in gewelddadige situaties. In één geval is er een explosie waarbij de camera het moment van impact niet filmt en alleen maar afstandelijk het resultaat laat zien. Op een ander moment wordt er iemand afgetuigd, maar worden de klappen en het letsel nergens expliciet. De enige scène waarin een man eigenlijk gruwelijk om het leven komt is één waarin een vrouw hem afleidt en verleidt door hem en de kijker eens goed haar borsten en billen te laten zien. Het moge duidelijk zijn aan wie het ligt dat ze allebei omkomen.

Wanneer vrouwen meer doen dan sterven, wordt er net zo weinig aandacht aan ze besteed. Het zijn regelrechte cartoons. Zo gaat de vrouw van de sheriff alleen maar tegen haar man tekeer omdat hij thuis geen lek dicht, heeft de enige vrouwelijke special agent als voornaamste kenmerk dat ze extreem heupwiegend door het beeld deint, en mag Naomi Watts op komen draven om een ‘sterke vrouw’ te spelen. Volgens Lynch is dat blijkbaar iemand die continu boos kijkt, met gebalde vuisten rondloopt en bazig haar zegje doet. Waarna ze natuurlijk nooit tegenspraak duldt. Daarmee is ze een regelrechte parodie; een koppig tienermeisje in een vrouwenlichaam, ofwel een zeikwijf. En dan is er nog de scène waarin een meisje bruut aangerand wordt terwijl haar vriendinnen niks doen dan toekijken. Vrouwen volgens Lynch, dat is geen complimenteus plaatje.