Skip to content

Morgan Knibbe

Morgan Knibbe is het meest besproken filmtalent van het moment. Drie jaar geleden studeerde hij af aan de Filmacademie in Amsterdam met A Twist in the Fabric of Space, een experimentele documentaire waarmee hij een wildcard won van het Nederlands Film Fonds. Zijn eerste lange documentaire Those Who Feel the Fire Burning werd genomineerd voor Best Feature Length Film op het IDFA en draait sinds vorige week in vijftien Nederlandse filmtheaters.
EXPOSED-lid Anna sprak met de jonge regisseur over zijn film en de persoonlijke banden die hij heeft opgebouwd met zijn hoofdrolspelers.

Door Anna Chvartchenko12 mei 2015

Still uit Those who Feel the Fire Burning (2015, Morgan Knibbe).
Still uit Those who Feel the Fire Burning (2015, Morgan Knibbe).

Those Who Feel the Fire Burning biedt een kijkje in het leven van verschillende vluchtelingen die de oversteek met de boot naar Europa hebben overleefd. Een pittig portret, hoe heb je zo dicht bij deze mensen kunnen komen?

Het heeft vooral heel veel tijd gekost. Het idee was altijd dat ik pas zou gaan filmen als er wederzijds vertrouwen was. Dus ik heb veel tijd geïnvesteerd om de mensen te leren kennen en hen aan mij te laten wennen. Zo heb ik een band en ook vaak een vriendschap opgebouwd. Bijna nooit heb ik meteen de camera gepakt, behalve in Lampedusa, waardoor ik ook in conflict kwam met mezelf. Ik heb daar wel geprobeerd om mensen te vragen of ik ze mocht filmen, maar ze waren meestal in tranen. Ik werd ook weggeduwd door mensen die niet gefilmd wilden worden. Stel je voor dat je jouw moeder of broer verliest en je ziet hoe de grafkist wordt verscheept op een militair schip en er dan zestig journalisten komen kijken hoe je je voelt. Ik heb geprobeerd juist deze mediacircus te laten zien.
De vluchtelingen waren over het algemeen vrij sceptisch over de media – wat ik goed begrijp. Ze weten dat ze gemanipuleerd kunnen worden en dat veel journalisten een quote komen halen en vervolgens niets meer kunnen doen. Ik wilde die mensen het gevoel geven dat ik niet kwam uit eigenbelang.

EXPOSING | Morgan Knibbe

Maar deels was het wel eigenbelang toch? Voelde je je soms niet bezwaard tijdens het filmen?

Eigenlijk voelde ik me de hele tijd bezwaard. Voornamelijk na de eerste researchperiode was dat de grootste last. Ik vroeg me af waarvoor ik dit deed. Voor hen of voor mezelf? De ongelijkheid is zo groot. Ik zag mezelf als indringer en soms ook als een parasiet in hun leven.

Heb je nog contact met de belangrijkste mensen uit jouw film, nu deze af is?

Ik probeer wel echt contact te houden en mensen opnieuw te zien. Abraham [de jongen die in de documentaire door het scheepskerkhof wandelt] woont nu in Nederland. Ik heb al vier keer geprobeerd met hem af te spreken, maar hij is steeds niet komen opdagen. Hij heeft het ook heel moeilijk, hij is al zijn beste vrienden verloren. Bovendien zit hij nu in Roosendaal, een saaie buurt waar hij moeilijk aansluiting vindt.
De anderen hebben ook problemen. Ik heb samen met de geluidsman achthonderd euro gegeven aan Djallo [een van de hoofdpersonages van de film], om hem te helpen met het betalen van een mensensmokkelaar. Dat is uiteindelijk helemaal misgegaan. Ik weet niet of het verhaal waar is, maar hij zei dat hij met een groep van ongeveer vijftien Malinezen en Senegalezen door een mensensmokkelaar naar de grens van Albanië is gebracht. Hierna moesten ze een stuk door het bos lopen en werden vervolgens omsingeld en beroofd. Twee mannen zijn zelfs doodgeschoten.

Iedereen had ongeveer duizend euro op zak, want ze zouden pas in België betalen. Dat zou ze verzekeren dat ze daar echt zouden aankomen, maar heel vaak worden vluchtelingen belazerd. Vaak betalen ze duizend euro of meer voor valse paspoorten of om meegenomen te worden over de grens en dan zien ze het paspoort of de smokkelaar nooit meer terug.

“We filmden hoe de politie de strandhuisjes van de vluchtelingen kapot maakten. Het werd grimmig, toen de politie ons zag. Sam kreeg een pistool tegen zijn hoofd en ze hebben een filmbandje van ons ingenomen en vernietigd.”

Morgan Knibbe

En hoe heb je Djallo eigenlijk leren kennen?

Ik ben twee vuilnismannen gaan volgen in de nacht. Ik heb ze heel lang gevolgd, totdat we in een buitenwijk kwamen. Toen zag ik ze ergens naar binnengaan. Ik klopte aan en Djallo deed open. Het feit dat ik Frans spreek, heeft me echt geholpen. Hij wilde eerst geld. Dat wilde ik niet geven. Mijn idee is dat je geen geld moet geven voor dit soort samenwerkingen, het moet echt een gemeenschappelijk doel zijn. Uiteindelijk heb ik hem toch veertig euro gegeven, omdat hij anders niet wilde meewerken. Hij was zijn afspraken niet nagekomen, daarna heb ik hem niet meer gezien. Toen ik een half jaar later naar Athena ging, was Djallo de enige overgeblevene van die groep, de enige die niet was gearresteerd. Toen heb ik een echte vriendschap met hem ontwikkeld.

Morgan Knibbe
Morgan Knibbe
Still uit Those who Feel the Fire Burning (2015, Morgan Knibbe).
Still uit Those who Feel the Fire Burning (2015, Morgan Knibbe).

Een moeilijk proces dus, om de juiste personages voor jouw film te vinden?

Inderdaad! Vluchtelingen bewegen zich echt in de schaduw van de nacht. Ze willen niet gezien worden, omdat er constante dreiging is van fascistische knokploegen en politie.

Ben jij zelf ooit bang geweest?

Voor de vluchtelingen ben ik nooit bang geweest. Die zijn juist zelf bang om in de problemen te komen. De eerste keer in Patras was met Sam de Jong [jonge filmmaker]. We filmden hoe de politie de strandhuisjes van de vluchtelingen kapot maakten. Het werd grimmig, toen de politie ons zag. Sam kreeg een pistool tegen zijn hoofd en ze hebben een filmbandje van ons ingenomen en vernietigd. Ik heb toen snel mijn camera tussen de rotsen verstopt, dat zag de politie gelukkig niet. Later die dag hadden de vluchtelingen de camera in een doek gewikkeld en aan ons teruggegeven. Dat gebaar vond ik echt zo mooi! Daarentegen heeft de politie ons geïntimideerd, materiaal kapot geknuppeld en een pistool tegen Sams hoofd gedrukt!

Wat denk je dat er nu gaat gebeuren met deze mensen?

Ik ben heel bang dat Djallo binnenkort of in een vluchtelingenkamp terecht komt of in een gevangenis. Maar de vluchtelingenkampen zijn ook gewoon gevangenissen. Mensen worden anderhalf jaar vastgezet in hele heftige omstandigheden. Er zijn wel filmpjes van te zien op internet, die uitde kampen zijn gesmokkeld met mobiele telefoons.
Dennis de Jong, van de SP, wil de film graag tonen aan het Europees parlement. Dat lijkt me erg tof. Ik had nooit durven dromen de docu, politici zou bereiken en discussie op gang brengt. De docu biedt geen mening of oplossing, maar probeert voornamelijk het leven van de vluchtelingen zichtbaar te maken. Ik heb ook geen idee wat de oplossing is. Ik hoop dat de film een zaadje plant bij mensen om wat ruimer na te denken over deze problematiek.

Op 13 mei vindt er een speciale vertoning van Those Who Feel the Fire Burning plaats in Eye met een aansluitende Q&A. Vooraf aan de vertoning gaat Jos van der Burg van Filmkrant live in gesprek met Morgan Knibbe over zijn werk en inspiratiebronnen.

Nieuwsgierig geworden naar Morgans eerdere werk? Woensdag 27 mei vertoont Eye A Twist in the Fabric of Space samen met Irreversible van Gaspar Noe, een belangrijke inspiratiebron van deze jonge regisseur. Morgan zal op deze avond zelf aanwezig zijn om de films in te leiden.

Tags

Exposed