Over de harde tederheid in Taylor Sheridans ijzersterke ‘frontier trilogy’

De grens opzoeken

Sicario (2015) werd geregisseerd door Denis Villeneuve, Hell or High Water (2016) door David Mackenzie en Wind River (2017) dus door Sheridan zelf. ‘Wind River is het sluitstuk van thematische trilogie,’ vertelde Sheridan aan DP/30. ‘Het was mijn bedoeling dat er overeenkomsten in alle films zouden zitten.’ De naam ‘frontier trilogy’ benoemt een van deze gemeenschappelijk kenmerken meteen al: alle drie de films spelen zich af in onherbergzame grensgebieden waar de natuur heerst en mensen op zichzelf teruggeworpen zijn. Of dat nou Sicario’s Arizona is, Texas in Hell or High Water of Wyoming in Wind River. Sheridans personages steken klein af tegen de grote open vlakten en imposante bergtoppen die deel uitmaken van het landschap in deze verhalen.

Het roept vaak het gevoel van westerns op: films waarin mannen te paard een onvoorspelbaar land doorkruizen dat nog maar beperkt bevolkt is. Daar zijn ze overgeleverd aan de natuur, het klimaat en de andere gevaren die in de wereld schuilen. Net als in die films reizen Sheridans personages door de wildernis, alleen rijden ze nu in auto’s, op sneeuwmobielen of vliegen ze in helikopters. Het verandert niets aan het romantische sentiment van de verhalen: de mens is nietig en dient respect te hebben voor de natuur, iets wat er al veel langer is dan wij. En in deze gebieden – waar niet alleen landsgrenzen zijn, maar ook een duidelijke scheidslijn tussen verstedelijkte gebieden en woestenij – botsen niet alleen mens en natuur, maar ook mens en cultuur.

In Sicario volg je in eerste instantie Emily Blunts Kate – een FBI-agente die aanraking komt met de ‘war on drugs’ en de vele grijze gebieden die daarbij horen –, en later Alejandro – een mysterieuze huurling die binnen dit schimmige wereldje opereert. In Hell or High Water speelt de strijd tussen de Amerikaanse banken en landeigenaren een grote rol, net als armoe en de oude outlaw-cultuur. En in Wind River – vernoemd naar het gelijknamige reservaat – staan de levenswijzen van de daar wonende Native Americans centraal, net als de clash tussen stadsmensen en zij die in het ijskoude Wyoming al generaties lang overleven. Het opzoeken van deze grenzen levert niet alleen interessante conflicten en beschouwingen op, maar zorgt er ook voor dat de films doordrenkt zijn van melancholie. Ze gaan over oud versus nieuw, over de genadeloze vroegere manier van leven die op sommige plaatsen nog steeds bestaat.

Verhalen van vaders

Een vroeger dat nog steeds elke dag voelbaar is, speelt ook een grote rol in de gevoelswereld van de hoofdpersonen in Sheridans trilogie. Benicio del Toro’s Alejandro in Sicario, Chris Pines Toby in Hell or High Water en Jeremy Renners Cory in Wind River zijn alle drie vaders die hun verleden niet kunnen laten rusten. Ze lopen nog elke dag rond met de littekens van wat hen overkwam en het is deze onrust die hun pad slaat. Verlies, wraak en berusting spelen een grote rol in het werk van Sheridan. Zijn hoofdpersonen zijn mannen die het onrecht dat hen is aangedaan niet kunnen verkroppen en het heft in eigen hand nemen, ongeacht welke vorm dat aanneemt.

Neem nou Wind River; langzaam onthult Sheridan wat Cory overkomen is, stukje bij beetje. Maar de kijker weet al wel snel dat Cory net een paar jaar jager is en dat hij waakt over het vee van de kleine gemeenschap waarin hij woont. Het zijn dit soort kleine stukjes informatie die subtiel in dialogen verscholen liggen en meteen vragen oproepen. Waarom is Cory opeens dit werk gaan doen? Wat gebeurde er een paar jaar geleden? Wat gaat er nu in hem om? Doordat Sheridan je je deze vragen laat stellen, houdt hij je in zijn greep. Je gaat zelf op zoek naar de antwoorden, terwijl je ademloos kijkt en gespannen op de ontknoping wacht.

Dat kenmerkt ook meteen Sicario, Hell or High Water en Wind River: gemakkelijke uiteenzettingen zijn er bijna niet. Niemand vertelt zijn levensverhaal zonder aanleiding, zoals je in zo veel films ziet. Hapklare brokken krijg je niet. Waar veel Hollywoodfilms je meteen alles over een personage vertellen en je daarna in een plot storten, houdt Sheridan juist informatie achter. Hij verzint een simpel plot – respectievelijk de jacht op het drugskartel, op bankovervallers en op een moordenaar – om zijn personages zich vervolgens via daden, blikken en kleine stukken dialoog langzaam te laten onthullen aan de kijker. Hij is een meester in ‘show don’t tell’ en in veel zeggen met wat juist niet gezegd wordt. Sheridans gesprekken voelen daardoor rauw en echt aan, omdat de karakters vaak hun woorden niet kunnen vinden of halverwege overmand worden door emotie en dichtslaan. Of juist iets anders zeggen dan dat er echt door hen heengaat.

In Taylor Sheridans personages is er dus altijd een bepaalde fragiliteit aanwezig, hoe hard Alejandro, Toby en Cory hun best ook doen om sterke, onverzettelijke mannen te zijn. En het is deze emotionele breekbaarheid die versterkt wordt door de fysieke nietigheid van deze mannen, verloren tussen de bergen en op de lange, uitgestrekte vlakten.

Wind River is momenteel in de bioscoop te zien, waaronder in Eye.