Tom en Helena over Female Frame: “Film is een geweldige spiegel van de samenleving.“

Maar vandaag gaan we eerst naar LAB111, want daar start het uitgebreide filmprogramma vól vrouwen: Female Frame – Breaking the Celluloid Ceiling. We spraken programmeurs Tom Ooms en Helena Castro over hun missie en het belang van het breken van het celluloid plafond.

Waarom is het belangrijk, zo’n programma over vrouwen in de film? Zou dat eigenlijk niet onnodig moeten zijn?

In verhouding tot films van mannelijke regisseurs zijn er weinig films van vrouwelijke regisseurs. Daardoor worden er ook minder films van vrouwelijke regisseurs vertoond in de bioscopen. Maar dat is zeker wel mogelijk! Vrouwelijke representatie vanuit een vrouwelijk perspectief is nog sporadischer, maar die heeft wel veel maatschappelijke waarde. Je ziet dat deze representatie vaak complexer is en toch verder uitgediept dan wanneer een film door een man is gemaakt.

Het feit dat we al vaker een interview hadden deze week (VPRO, De Filmkrant) toont ook aan dat het filmprogramma blijkbaar nieuwswaarde heeft, terwijl we eigenlijk iets doen dat heel gewoon zou moeten zijn. In de ideale wereld zou dit kader er niet hoeven zijn. Dan is er een diverser aanbod, maar dat is niet het geval – die bewustwording is ook deels het doel van dit programma. Het laat zien wat je als bioscoop kunt doen om bij te dragen aan diversiteit. In dit geval vooral op het gebied van genderidentiteit en -gelijkheid.

Waarom is LAB111 dé plek voor zo’n programma?

We spitsen ons graag toe op het filmarchief, de filmcultuur in bredere zin; en dus niet alleen de films die nu uitkomen. Female Frame laat zien hoe deze kwestie aanwezig is in de filmgeschiedenis. LAB111 is een bioscoop met films die je gezien moet hebben, en daar horen deze films absoluut bij.

We bieden meer dan alleen ‘snel’ een film zien, we willen ook context en beleving bieden. Film ervaren over tijdperken heen, zoals dit programma, spreekt dan enorm. Het wordt iets groters. LAB111 is veel meer dan alleen een bioscoop, we proberen in combinatie met ons restaurant en veel verdieping, voor én na de film, je echt mee te nemen in de filmervaring. We zijn een vrij jonge bioscoop met een veelal jong publiek, dat bezig is met sociale rechtvaardigheid, en hoe kunst zich hier tot verhoudt.

Wat viel jullie op tijdens het maken van dit programma?

We zijn begonnen met een longlist van films die in onze kadering passen. Ons kader is: films gemaakt door een vrouwen, over vrouwen. Wat ons opviel was dat er voor 1960 heel weinig films zijn die hierin passen. Dan is een film wel door een vrouw geregisseerd, maar gaat het niet over een vrouw. Daarnaast is het opvallend dat we veel films vonden uit Frankrijk en Amerika. Dat spreekt enigszins voor zich, omdat dat die landen altijd vooraan gestaan hebben in de ontwikkeling van film. Waar we ook op gewezen werden is dat ons programma veel bestaat uit coming-of-age films, dat was ons eerst niet opgevallen. Coming-of-age films zijn bij voorbaat echter een prachtig vehikel om ontwikkeling te tonen.

Heeft LAB111 een idealistische missie wat dit onderwerp betreft? Staat het bijvoorbeeld in een beleidsplan omschreven?

Onze filosofie qua programmering is dat zaken als genderongelijkheid en vrouwenemancipatie een essentieel onderdeel van de filmgeschiedenis en filmcultuur vormen. Film is altijd een geweldige spiegel van de samenleving geweest. Het is dan ook niet meer dan logischer voor een bioscoop die zich richt op het cultiveren van filmcultuur dat zulke thema’s worden behandeld.

We liepen al langer rond met dit idee, en zochten lang naar een manier om dit vorm te geven. Het is zeker onze wens om dit op doorlopende basis terug te laten komen. Representatie en gelijkheid van identiteit is een gloeiende kwestie. De #metoo-beweging is daarvan ook een uiting. Mensen willen verandering. Als bioscoop hebben wij de verantwoordelijkheid om daar op een positieve manier aan bij te dragen. Het is een bepaalde bewustwording. Er zijn zoveel waanzinnig mooie films gemaakt door vrouwen, die dienen gezien te worden.

En na dit programma? Door het jaar heen? Programmeren jullie dan ook voldoende films met en door vrouwen?

Dat willen we! Er zijn zeker films die nu nog ontbreken, en er komen altijd nieuwe films uit. We zijn bezig met een klein Greta Gerwig retrospectief als haar nieuwe film uitkomt, maar dat is nog niet genoeg. Het kan zomaar een doorlopend onderdeel worden van ons programma, wellicht met dit kader. We willen graag die bewustwording aan de oppervlakte houden, dus niet ‘stiekem’ meer films van vrouwelijke filmmakers te programmeren. Het is iets dat je best goed mag uitlichten.

Wie is jullie girl crush in de filmwereld?

Tom: Natalie Portman is de eerste die in me opkomt.
Helena: Salma Hayek, ik vind haar echt supercool. Ik was denk 18 toen ik Roadracers zag, een tv-film van Robert Rodriguez, een compleet belachelijk slechte film maar ik vond haar toen al zo geweldig. Ze heeft echt een attitude waar ik van hou. Ook wat ze heeft moeten doorstaan voor haar rol in Frida is zo bewonderenswaardig, ik heb veel respect voor hoe ze dat onder woorden heeft gebracht.

In welke film zouden jullie willen ruilen met de vrouwelijke rol?

Helena: Absoluut Cher Horowitz (Alicia Silverstone) in Clueless. Deze film is zo fabulous en ze hebben het zo gezellig, lekker hangen met vriendinnen – fantastisch. Ze leert ook een aantal belangrijke, waardevolle levenslessen.
Tom: Ik ga voor Marie Antoinette; gewoon jong pieken en dan onthoofd worden, tsja. En ook dat onbegrip over dat de armen geen cake kunnen eten… Echt wat voor mij.

Welke mannelijke hoofdrol had beter door een vrouw kunnen worden gespeeld?

Helena: Ik denk niet dat je alleen de rol kunt veranderen, je moet er dan ook vanuit gaan dat het verhaal verandert.
Tom: Ja, je zou dan de essentie van de film moeten veranderen. Stel je voor, Fight Club met vrouwen in de hoofdrol, dat verandert het hele verhaal. Ik heb wel een voorbeeld in het kader van ons filmprogramma. Ik vond Sean Penn’s film Into the Wild bijvoorbeeld niet zo goed. Die was wellicht beter geweest als de hoofdrol door een vrouw was gespeeld. Maar die film is er dus wel, Vagabond van Agnès Varda, en die zit in ons programma!

Naar welke film neem je je toekomstige dochter(s) later graag mee naar toe?

Helena: Mustang, ten eerste zo’n mooie film en het gaat heel erg over loyaliteit tussen zussen en hoe sterk die band is. Zo voel ik dat ook met mijn zus. Het is interessant hoe kinderen uit hetzelfde nest en hetzelfde verleden totaal andere keuzes maken. Ook laat deze film zien dat vrouwenonderdrukking een realiteit is, en dat het lastig is om daaraan te ontsnappen. Een fantastische, krachtige en lieve film.
Tom: Ik zou haar meenemen naar Persepolis, er van uitgaande dat ze dat aandurft. Een coming-of-age film in de schaduw van de islamitische revolutie. Het laat heel erg mooi de ontwikkeling van een jongere zien. Zo fascinerend, en het gevoel van rebellie is voor kinderen denk ik heel herkenbaar.

Dilemma (speciaal voor Tom): Monica Vitti of Anita Ekberg?

Tom: Monica Vitti. Ik denk dat zij in haar films laat zien hoe ingewikkeld de menselijke psyche en gevoelswereld in elkaar zit. Dat vind ik ook heel indringend om te zien in de films in het Female Frame programma.

Dank Tom en Helena!
Female Frame programma start vandaag en toont drie maanden lang de beste films van vrouwelijke makers. Bekijk hier het volledige programma.