Wraakfilm The Handmaiden dwingt de kijker tot voyeurisme

Later vroeg ik een vriendin wat zij ervan vond, en zij antwoordde twijfelachtig dat ze hem goed vond, maar nog moest verwerken. De reden dat ik deze vraag specifiek aan haar stelde was omdat in The Handmaiden alles om de seksuele bevrijding draait van de twee vrouwelijke hoofdpersonages Sook-Hee (Kim Tae-ri) en Hideko (Kim Min-hee). Deze bevrijding bereiken ze uiteindelijk door wraak te nemen op de mannen die hen vooral op seksueel gebied onderdrukten. Zo leeft Hideko aanvankelijk in gevangenschap en moet ze erotische verhalen voorlezen aan mannelijke toehoorders.

Sook-Hee is ingehuurd als kamermeisje door een graaf, die met Hideko wil trouwen voor haar geld. Maar de twee vrouwen worden verliefd op elkaar, en besluiten wraak te nemen op de graaf. Park Chan-Wook brengt deze seksuele bevrijding van Hideko en Sook-Hee op bijzonder sensuele, maar vooral zeer expliciete wijze in beeld. En daardoor kwam dat knagende gevoel: is die scène niet heel erg vanuit mannelijk perspectief gefilmd? Ik weet niet of het de intentie van de regisseur is, maar door zijn expliciete beeldgebruik dwingt hij in zekere zin het publiek tot voyeurisme. Door een stomende seksscène tussen de twee dames die wel erg lang duurt verandert de regisseur ons allemaal in viespeuken. Hideko en Sook-Hee vinden hun bevrijding, maar blijven uiteindelijk gevangenen van de ‘male gaze’ van de regisseur.

Er bestaan ontzettend veel films waar de wraak om seksueel geweld centraal staat, maar deze hebben zelden tot nooit een man in de hoofdrol die het slachtoffer hiervan is. In wraakcinema nemen mannelijke wrekers om hele andere dingen wraak dan vrouwelijke wrekers. In dit soort films zijn vrouwen vaak eerst slachtoffer van seksueel geweld of seksuele onderdrukking, waarna ze de mannelijke overheerser terugpakken. Dat is natuurlijk een extreem goede reden om wraak te nemen, maar tegelijkertijd kan het een personage enorm tekort doen. Het is mooi om te zien hoe iemand haar eer weer herstelt na wat haar is aangedaan, maar uiteindelijk wordt een vrouwelijk personage toch weer gereduceerd tot haar seksualiteit.

Gelukkig zijn er films die zich meer verdiepen in wat een vrouwelijke wreker beweegt. Zoals de meest bekende wraakfilm Kill Bill (2003) of een eerdere film van Park Chan-Wook: Lady Vengeance (2005). Opvallend aan deze films blijft wel: ze worden vaak geregisseerd door mannen. Wraak zal, zolang de mensheid doorgaat met films maken, een populair thema blijven om te verfilmen. Maar hopelijk zullen in deze films de ouderwetse opvattingen en ideeën die zorgen voor oneerlijke verschillen tussen vrouwelijke en mannelijke wrekers verdwijnen. Dat werpt een interessante vraag op: zou The Handmaiden er anders uit hebben gezien met een vrouwelijke regisseur of cinematograaf?

Vanavond zullen vanaf 20u wraakfilms te zien zijn tijdens Cinema Egzotiks Revenge Night in Eye Filmmuseum.