De speelfilmproductie in Nederland heeft bepaald geen vliegende start gehad: de eerste decennia is er eerder sprake van incidentele filmproductie. De eerste lange Nederlandse speelfilms dateren uit de jaren tien van de vorige eeuw – daarvoor werden alleen korte fictiefilmpjes gemaakt. Het duurde tot na de Tweede Wereldoorlog voor enige continuïteit in de productie kon worden gewaarborgd.
still De inbreker (Frans Weisz, NL 1972)
Een aantal Nederlandse speelfilms uit onze collectie kun je meteen gratis online kijken.
Rond de Eerste Wereldoorlog was er een korte bloeiperiode: doordat het moeilijker was films uit het buitenland te krijgen sprongen de Nederlandse producenten in het gat in de markt. Na het einde van de oorlog zakte de speelfilmproductie echter weer in en al snel was het overgrote deel van de speelfilms in de bioscopen van buitenlandse makelij.
De komst van de geluidsfilm rond 1930 creëerde vraag naar Nederlands gesproken speelfilms. De korte opleving die het gevolg was kwam echter ten einde met de Tweede Wereldoorlog.
Pas eind jaren vijftig kreeg de speelfilmproductie een structurele impuls met de oprichting van een productiefonds en een filmacademie. Beide ontwikkelingen staan aan de wieg van grote publieksfilms uit de jaren zeventig als Blue Movie (Wim Verstappen), Turks fruit en Soldaat van Oranje (beide van Paul Verhoeven). Tussen 1972 en 1977 was één op de vier verkochte bioscoopkaartjes voor een Nederlandse speelfilm; een hoogtepunt in de Nederlandse filmgeschiedenis.
De laatste decennia kent Nederland een gestaag stijgende speelfilmproductie met populaire genres als de kinderfilm, boekverfilmingen en films over de Tweede Wereldoorlog. Successen zijn Oscarwinnaars als De aanslag (Fons Rademakers), Antonia (Marleen Gorris) en Karakter (Mike van Diem). Als je de buitenlandse co-producties meerekent produceert Nederland inmiddels een slordige zestig speelfilms per jaar.
Van de meeste Nederlandse speelfilms ligt materiaal in de kluizen van Eye; variërend van een enkele, onvolledige print tot aan films compleet met negatieven, geluidsmateriaal en werkkopieën. Tegenwoordig zijn producenten verplicht een kopie van hun film aan Eye af te staan indien zij subsidie hebben gekregen van het Filmfonds.
Het einde van de Eerste Wereldoorlog kondigde grote veranderingen aan in de filmwereld. De Amerikaanse filmindustrie had zich tijdens de oorlog sterk ontwikkeld.
Lees meer
Na de Tweede Wereldoorlog veranderde de verhouding tussen de overheid en de Nederlandse filmindustrie ingrijpend: de relatie werd constructiever.
Lees meer
In oktober 1957 werd er in het blad Filmforum een Open Brief aan de producenten van Nederlandse speelfilms gepubliceerd, waarin werd afgerekend met de Nederlandse speelfilm.
Lees meer
Naast de eeuwige vraag naar goed en fout is ook het antiheroïsche een thema in de Nederlandse oorlogsfilm.
Lees meer
Na de Tweede Wereldoorlog wilde de Nederlandse Bioscoopbond weer de oude, vooroorlogse orde herstellen: een gesloten filmbedrijf.
Lees meer
Onze database bevat informatie over film in Nederland. Je vindt er informatie over vroege films (ca 1900-1930), experimentele films en Nederlandse speelfilms tot en met 1975.
Lees meer