Uit de films van Theo Regout (1901-1988) komt een totaal onbevangen avonturier naar voren: opgeruimd filmt hij hoe hij verdwaalt in de Algerijnse Sahara met zijn echtgenote Luise.
Het stel slaat kamp op bij een verlaten fort en telt de dagen. Vertrouwend op een goede afloop ontbijten ze in de zon, interend op hun voorraad conserven. Ze maken wandelingen in de omgeving.
De films van Theo Regout laten vooral de fascinatie voor het reizen zien. Het zijn geen antropologische opnamen, maar tochten naar het exotische en mysterieuze. Als een avonturier treedt hij in de voetsporen van de grote negentiende-eeuwse ontdekkingsreizigers, maar dan met een camera om het ons te tonen.
Theo Regout was een zoon uit een Maastrichts geslacht van industriëlen (aardewerkfabriek Sphinx en porselein- en tegelfabriek Mosa) en bestuurders. Hij studeerde rechten en aardrijkskunde. Vanaf het midden van de jaren twintig maakte Regout bijna elk jaar een lange reis naar Afrika, Zuid-Amerika of Azië. Aanvankelijk reisde hij vaak samen met vrienden; later ging zijn echtgenote Luise meestal mee.
In de winter van 1930-1931 nam hij voor het eerst een 16mm filmcamera mee. Dat jaar reisde hij samen met Felix Schimmelpenninck van der Oye door de Sahara naar Soedan. Bij terugkomst monteerde hij de opnamen tot de film Dwars door de Sahara naar het land van de slaapziekte.
De film werd vertoond op filmavonden van de Volksuniversiteit, bij aardrijkskundige genootschappen en in patronaatsgebouwen en sociëteiten.
De film was een succes, want daarna maakte Regout van elke lange reis een film. In het volgende jaar, 1932, trok hij met Alphons Hustinx naar Afghanistan.
Met zijn vrouw maakte hij vervolgens twee lange reizen naar Afrika, resulterend in Door het oerwoud naar de bronnen van de Nijl (1934) en Geheimen van de Sahara en Soudan (1938).
Tussen de twee Afrikareizen door bracht hij in 1936 een bezoek aan Zuid-Amerika, met zijn neef Zeno van Dorth tot Medler. Kodak had net kleurstock voor 16mm op de markt gebracht en Regout filmde deze reis voor het eerst in kleur: De kleurenfilm ontdekt Zuid-Amerika (1936).
Tijdens de oorlog verhuisde Regout met zijn gezin van Den Haag terug naar Limburg. Hij werkte in deze periode in het familiebedrijf. Na de oorlog hervatte hij zijn reis- en filmactiveiten.
Nu maakte hij niet alleen eigen films, maar ook missiefilms voor twee Limburgse congregaties. Deze missiefilms, Afrika ontwaakt (1949) en Het nieuwe rhythme in de wildernis (1952), waren voorzien van geluid, in tegenstelling tot Regouts eigen reisfilms.
Begin jaren vijftig maakte Regout een veel langere reis door Afrika. Hij bleef er bijna twee jaar en nam zijn hele gezin mee. Hij maakte toen niet alleen de tweede missiefilm, maar ook zijn eigen film Afrikaans avontuur, met beelden van Belgisch Congo, de Serengeti - en de verdwaling in de Sahara. Natuurlijk loopt het goed af: passerende kamelendrijvers krijgen een briefje mee. Na ruim een week wordt er – ook per kameel - een vat benzine bezorgd van een verderop gelegen militaire post.
Regout filmt de uitgestalde lege blikjes die ze achterlaten: op naar het volgende avontuur. Een paar duizend kilometer later zullen ze hun kinderen treffen bij het Kivumeer.
Regout vertoonde zijn films buiten het officiële bioscoopcircuit om. Met name in de eerste helft van de twintigste eeuw stond het verzuilde Nederland bol van de verenigingen – van katholieke patronaten tot landbouwkundige voorlichtingsdiensten. Deze hadden een belangrijke plaats in het sociale leven en organiseerden met grote regelmaat lezingen, toneel- en filmvoorstellingen.
Regout was binnen dit circuit een graag geziene gast. Hij verzorgde honderden voorstellingen waarbij hij de film inleidde. Daarna werden de stille films geprojecteerd, begeleid door negentiende-eeuwse, romantische grammofoonmuziek.
Om zijn vertoningen te promoten verspreidde Regout folders waarin hij vertelde over de reis, met foto’s en een landkaart. Soms nam hij ook paar positieve recensies uit de dagbladen op.
In het vertoningscircuit waar Regout actief was, moest hij vaak in niet-professionele omstandigheden projecteren. In de laatste brochure geeft Regout dan ook de voorwaarden aan voor de vertoning: stroomvoltage, afstand van projector tot scherm en verbod op roken worden genoemd en toegelicht.
Als honorarium vroeg Regout in de jaren dertig 100 gulden – omgerekend naar huidige maatstaven toch al snel 800 euro per avond. Hiermee was hij de best betaalde filmvertoner in Nederland. Maar een vertoning van Regout kon heel lucratief zijn voor de organiserende vereniging: toegangsprijzen varieerden van 50 cent tot een gulden, en zo’n avond trok al snel een paar honderd bezoekers.
Naast Regouts reisgenoten was zijn auto een vaste en betrouwbare partner. Zijn eerste reizen maakte hij met een Ford. De auto bracht Regout dwars door de hitte van de woestijnen en de stortbuien van de moesson.
Dat dit ook voor Ford een goede promotie was, blijkt wel uit het feit dat het onderhoud van de wagen door de autofabrikant gesponsord werd. In 1932 verscheen er bij het ‘Maandblad Ford Wereld’ zelfs een kleine publicatie over zijn reis naar Afghanistan en het Midden-Oosten onder de titel ‘Per Ford naar de verloren stad Petra’. Zijn latere reizen maakte Regout met een Landrover.
In 1961 maakte Regout zijn laatste reisfilm, Droomwereld achter de horizon. De verre bestemmingen begonnen hem vanwege zijn leeftijd zwaarder te vallen, en er was met de komst van de televisie ook minder vraag naar filmavondjes in verenigingsgebouwen.
Hoewel Regout zijn meeste films in de jaren dertig en vijftig maakte, werd zijn werk pas in 1998 voor het eerst in een bioscoop vertoond. Het toenmalige Filmmuseum maakte een compilatie van Regouts Afrikaanse films, onder de titel Afrikaans avontuur – dezelfde titel die Regout aan zijn film uit 1953 meegaf. Deze compilatie heeft weken gedraaid.
De compilatie bestaat uit drie lange fragmenten uit Dwars door de Sahara naar het land van de slaapziekte, Door het oerwoud naar de bronnen van de Nijl en Afrikaans avontuur.
