Skip to content

Geluidsfilm in de jaren dertig

De komst van de geluidsfilm verandert de filmproductie en bioscoopcultuur in allerlei opzichten. Van scenaristen tot editors, van acteurs tot operateurs: iedereen moet zich aanpassen. Bioscoopmusici moeten ander werk gaan zoeken. In Nederland vindt deze omwenteling plaats in de eerste helft van de jaren dertig.

Nederlandse filmgeschiedenis: geluidsfilm in de jaren dertig

Loet C. Barnstijn (1880 - 1953) bij een geluidsopnameinstallatie.

Loet C. Barnstijn (1880 - 1953).

De komst van de geluidsfilm

In Nederland verliep de introductie van de geluidsfilm vrij snel. Ons land behoorde tot de voorlopers in Europa.

Advertentie, Nieuw Weekblad voor Cinematiofgrafie (1930) Lilian Harvey wenst u een vrolijk paasfeest
De directie der UFA en Lilian Harvey wensen U voordelige Paasdagen; Nieuw Weekblad voor Cinematografie, 18 april 1930.

Buitenlandse sterren in het Nederland van de jaren dertig

In de jaren dertig kwamen veel buitenlandse sterren naar Nederland om hun film of om zichzelf te promoten.

Collectiefoto De big van het regiment FOT68512

De big van het regiment (NL, Max Nosseck, 1935)

De zaak Hanna Kuijt

Midden jaren dertig werkten aan elke Nederlandse speelfilm wel enkele Duitsers mee. Waarom ageerde vakvereniging NVF dan tegen de aanstelling van deze ene editor?

Still uit Jubileumfilm 'vandaag' (NL, Onbekend, 1937), ter gelegenheid van het 15-jarig bestaan van Cinema Royal.

Still Jubileumfilm Vandaag (1937).

Publiciteit in de jaren dertig

‘De cinematografie is jong, de publicity is nòg jonger’, schreef publiciteitsmanager Henrik Scholte in het 'Officieel Orgaan van den Nederlandschen Bioscoop-Bond'.

Still uit Drie wenschen (NL/IT, Kurt Gerron, 1937). Acteurs: Jan Teulings, Mimi Boesnach en Guus Oster.

Simultaanversies

Door de komst van de geluidsfilm werd de taalbarrière een groot probleem. Stille films waren gemakkelijk aan te passen voor andere talen, maar voor de geluidsfilm lag dit anders.

Affiche Curly Top (US, Irving Cummings, 1935)

Wedstrijden en enquêtes

Verkiezingen en prijzen waren in de jaren dertig een manier om nieuwe talenten te ontdekken, maar werden ook gebruikt ter promotie van nieuwe films.

Still uit Zomerzotheid (NL, Otto van Neijenhoff, Hans van Meerten, 1936)

De zomer van ’36

De première van De Jantjes in 1934 markeerde een kortstondige opleving in de Nederlandse speelfilmproductie. Binnen twee jaar verschenen verschillende films met dezelfde formule.

Foto Polygoon Profilti Producties ca. 1950, met Piet Out, Theo van Haren Noman, Herman Bresser en Marcel Douhard.

Journaalrivalen

Filmfabriek Polygoon was niet de enige producent van bioscoopjournaals.

Collectiefoto Tuschinski FOT57518

Abraham Tuschinski (middle); Theater Tuschinski, 1927.

Theater Tuschinski

De Poolse immigrant Abraham Tuschinski bouwde in ruim tien jaar een Rotterdams bioscoopimperium op. Vervolgens zette hij zijn zinnen op een eigen theater in de hoofdstad.

Sylvain Poons en Henriëtte 'Heintje' Davids in De Jantjes (NL, Jaap Speyer, 1934).

Revuesterren

Toen de Nederlandse geluidsfilm werd geïntroduceerd, profiteerde de filmwereld van de populariteit van revuesterren.

Still uit 4000 Mijlen onder zeil (1937, Jan Hin).
Still uit 4000 Mijlen onder zeil (1937, Jan Hin).

De Zeearend

In de collectie van Eye bevindt zich een schitterende reportage over een transatlantische zeilrace uit 1936, gemaakt door zeiler en filmer Jan Hin.

Cinetone studio's in Duivendrecht.
Cinetone studio's in Duivendrecht.

Cinetone jaren dertig tot 1948

Hoewel deze droomfabriek vijfenvijftig jaar lang het epicentrum zou zijn van de Nederlandse filmgeschiedenis, bleef Cinetone altijd ondermijnd door een 'permanente crisis'.

Producent Meyer, decorbouwer Wegerif en regisseur Zelnik op de set van Vadertje Langbeen (NL, Friedrich Zelnik, 1938).

Rudolf Meyer en de Nederlandse film in de jaren dertig

Als producent vond Meyer het zijn taak te bemiddelen tussen ‘de belangen van het kapitaal’ en ‘de artistieke eisen van de film’.

Fien de la Mar en Johan Kaart jr. in De Jantjes (NL, Jaap Speyer, 1934)

Jordaanfilms

Toen de geluidsfilm werd geïntroduceerd, kregen bekende revuesterren als Fien de la Mar, Sylvain Poons en Heintje en Louis Davids de kans om in films te zingen.

Still van Tot de uiterste grenzen der aarde (1958), Theo Regout.
Still van Tot de uiterste grenzen der aarde (1958), Theo Regout.

Wondere wereld: de reisfilms van Theo Regout

Als een avonturier treedt Theo Regout in de voetsporen van de grote negentiende-eeuwse ontdekkingsreizigers, maar dan met een camera om het ons te tonen.