Sweetgrass

In een speciekuip werpt een schapenboer pasgeboren lammeren, alsof het oude lappen zijn. Nadat de dieren hun eerste stappen hebben gezet, grappen de herders terwijl ze de staarten afknippen: "Waarom zien cowboyhersens er zo gaaf uit? Omdat ze zelden gebruikt worden." De toon is gezet – Sweetgrass is geen sentimentele lofzang op het Amerikaanse Westen.

Tweehondervijftig kilometer te gaan met een kudde van driehonderd schapen, dwars door de wildernis van Montana, in het uiterste Noord-Westen van de Verenigde Staten. Dat is wat de cowboys van een schapenhoudersfamilie ieder jaar doen om hun vrij grazende schapen naar de sappige weiden van de Beartooth Mountains te brengen. In handen van de filmmaker-kunstenaars Lucien Castaing-Taylor en Ilisa Barbash, beide als antropoloog aan Harvard verbonden, is het filmen van de jaarlijkse trek vooral het verslag van hoe mens, schaap en roofdier – denk wolf, poema en beer – met elkaar verbonden zijn.

Ode aan uitstervende traditie

De regisseurs trokken drie maanden mee met de cowboys. Terwijl de herders vaak scheldend en soms half huilend over de bergen gaan, zijn de schapen stoïcijns. Ze waden door rivieren, beklimmen rotspaden op zoek naar mals gras. Lucien Castaing-Taylor en Ilisa Barbash plaatsten hun camera’s middenin de kudde of hoog in het majestueuze berglandschap; we horen en zien de schapen in close-up, beleven de natuur op z’n ongetemdst.

Sweet Grass is zowel een ode aan een uitstervende traditie – in 2003 maakten de cowboys voor de laatste keer de tocht – als een documentaire die de vertrouwde aanpak ver achter zich laat. Geen talking heads, geen voice-over, geen stemmingmanipulerende muziek: Sweet Grass is een puur sensorische impressie van mens en dier in de wilde natuur – de stemmen van de cowboys klinken op de achtergrond terwijl het geluid van de schapen altijd aanwezig is.

Vooraf de korte film Alles was irgendwie nützt van Pim Zwier (NL 2013 8'), waarin opnamen van jarenlange onderzoek op gebruiksdieren zijn gereduceerd tot een paar foto's per seconde.