To Love

Met de oorlog in Oekraïne en de harde repressie van Poetin lijkt Rusland terug te keren naar de dictatoriale tijden van Stalin, in een hedendaags jasje. Anders was dat in de late jaren vijftig en vroege jaren zestig, toen Nikita Chroesjtsjov ruimte gaf voor politieke hervormingen en ook het culturele klimaat (relatief) liberaler werd.

Filmers als Andrej Tarkovski, Larisa Shepitko en Andrej Kontsjalovski maakten gebruik van nieuwe vrijheden tijdens de ‘Dooi’. Wat niet betekende dat de censuur alles toestond: regisseurs kregen te maken met kritiek op het artistiek-vrijzinnige (‘subjectieve’) gehalte van hun werk. Sommigen stopten, anderen pasten zich aan onder het bewind van Chroestsjovs opvolger, Leonid Brezjnev.

Zoektocht

Een van de filmers die gebruik maakte van de minder gespannen verhoudingen was Michail Kalik (1927-2017). Hij gold als een van de begaafdste regisseurs uit de dooiperiode, zijn naam werd in een adem genoemd met generatiegenoten als Andrej Tarkovski, Sergej Paradzjanov en Marlen Choetsijev.

Voor zijn gepassioneerde, soms dromerige en muzikaal meeslepende vertelling over de liefde koos Kalik vier korte verhalen van moderne Russische schrijvers. Hoe ontmoeten stelletjes elkaar? Waarom blijven ze bij elkaar - of gaan ze juist uit elkaar? To Love... is een zoektocht naar de aard van de liefde, die zowel het paradijs als de hel kan zijn – wat de opnamen van Russen in documentaire straatinterviews (late jaren zestig) onverbloemd bevestigden.

Hooglied

To Love... was in de Sovjet-Unie alleen te zien in de gecensureerde versie; de autoriteiten hadden bezwaar tegen de soms pessimistische ondertoon in de gesprekken met sovjetburgers. Dat de Russisch-joodse Kalik de verhalen liet beginnen met een tekst uit het oudtestamentische Hooglied viel evenmin in goede aarde.

Na de censuuringrepen emigreerde Kalik naar Israël. Na de val van de Sovjet-Unie wist hij To Love... in de oorspronkelijke, door hem gewenste versie te herstellen.

Vertoning op 35mm (Eye-collectie).