Skip to content

De jaren zestig en zeventig

De komst van de filmacademie verandert het Nederlandse filmlandschap dramatisch. Parallel daaraan loopt de opkomst van het Vrije Circuit, met eigen vertoningsplaatsen voor kleine, onafhankelijke en experimentele films.

Nederlandse filmgeschiedenis: de jaren zestig en zeventig

Van links naar rechts: Samuel Meyering, Rem Koolhaas, Frans Bromet, René Daalder en Jan de Bont. Allen studeerden aan de Filmacademie.

Samuel Meyering, Rem Koolhaas, Frans Bromet, René Daalder, Jan de Bont.
(c) Frans Bromet

Nederlandse Filmacademie

In de eerste maanden van haar bestaan bood de academie slechts twee vakken aan, ‘Filmhandel’ en ‘Scenarioschrijven en draaiboektechniek’.

Werkfoto van de set van Als twee druppels water (NL, Fons Rademakers, 1963)

Goed of fout: de Tweede Wereldoorlog in de Nederlandse speelfilm

In De overval (1962) zijn de ingenomen posities nog helder: verzetstrijders, collaborateurs, Duitsers - ze voldoen aan de bestaande clichés. Maar in volgende films verandert dat.

Kees Brusse en Rob de Vries in De overval (NL, Paul Rotha, 1962).

Kees Brusse: underacting is het nieuwe acteren

Kees Brusse acteerde ‘klein’ en ingetogen. Zijn spel stond stond haaks op de heersende acteertraditie, waarin acteurs groot en nadrukkelijk speelden en gedragen declameerden.

Still uit Retour d'enfance (NL, Mattijn Seip, 1970).

Still from Retour d'enfance (NL, Mattijn Seip, 1970).

Wat is experimentele film?

Experimentele films vormden altijd de voorhoede die de koers uitzetten voor de mainstream. Vertoning vindt overwegend plaats buiten de reguliere bioscopen.

Still uit Een zondag op het eiland van de Grande Jatte (NL, Frans Weisz, 1965)

De korte fictiefilm in de jaren zestig

Na de Tweede Wereldoorlog kwam de Nederlandse overheid voor het eerst met subsidie voor film.

Redactievergadering Skrien.

Skoop en Skrien: een nieuwe wind

In de jaren zestig verschenen er twee nieuwe filmtijdschiften op de markt: in 1963 Skoop en in 1968 Skrien. Beide waren opgericht door studenten van de Nederlandse Filmacademie.

Wim Verstappen (links) en Pim de la Parra op de set van Drop out (NL, Wim Verstappen, 1969)

Pim & Wim: Scorpio Films

Verstappen en De la Parra voelden zich een outsider in de Nederlandse filmwereld; beiden woonden pas kort in Nederland.

Affiche voor Blue movie (NL/DE, Wim Verstappen, 1971).

Turks fruit en het succes van de Nederlandse speelfilm

In 1971 verscheen de debuutfilm Wat zien ik? van Paul Verhoeven en tekenden Pim en Wim voor Blue Movie. Deze films betekenden de doorbraak van de Nederlandse film in de bioscopen.

Affiche voor de Dag van de korte film (1975)

Poster for the Dag van de korte film ('Day of the short film'), held on October 5, 1975.

Dag van de Korte Film - Den Haag, 5 oktober 1975

De ‘Dag van de korte film’ werd georganiseerd op initiatief van de Rijksvoorlichtingsdienst (RVD), die een grote filmotheek beheerde met korte films.

Nikolai van der Heyde (l.) en Hans Culeman op de set van Een ochtend van zes weken (NL, Nikolai van der Heyde, 1966)

Nooit vervulde beloften

Medio jaren zestig waaide een frisse wind door de Nederlandse filmwereld en de toekomst zag er hoopgevend uit.

Matthijs van Heijningen, filmstill uit Op de fiets naar Hollywood (NL, Robbe De Hert, Willem Thijssen, 1993).

Matthijs van Heijningen

Matthijs van Heijningen is zonder meer één van Nederlands invloedrijkste en succesvolste speelfilmproducenten.

Foto uit Mariken van Nieumeghen (NL, Jos Stelling, 1974).

Mariken van Nieumeghen (NL, Jos Stelling, 1974).

Jos Stelling

Met zijn film Mariken van Nieumeghen tilde Jos Stelling het Nederlandse ‘guerrilla-filmen’ naar een hoger plan.

Still uit Oom Ferdinand en de toverdrank (NL, Karst van der Meulen, 1974)

Kinderfilms in de jaren zeventig en tachtig: kinderen worden volwassen

Begin jaren zeventig kreeg de kinderfilm een ander aanzien. De verbeelde wereld was niet langer een idylle of een fantasiewereld, maar een meer alledaagse realiteit.

Affiche voor Filmtheater 't Hoogt (1973-2018), juli 2003.

Poster for arthouse cinema ‘t Hoogt (1973-2018), July 2003.

’t Hoogt

’t Hoogt in Utrecht was het eerste filmhuis van Nederland. Het stond voor een gevariëerder en minder commercieel filmaanbod, onafhankelijk van de machtige Nederlandse Bioscoopbond.

Still van There is a Garden in My Head (1987), Karin Wiertz & Jacques Verbeek.
Still van There is a Garden in My Head (1987), Karin Wiertz & Jacques Verbeek.

Jacques Verbeek en Karin Wiertz: artwork in animatie

Filmmakers Jacques Verbeek en Karin Wiertz, actief in de jaren 70 en 80, werden bekend door hun ingenieuze animatiefilms.